• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بریدن سر امام

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: بریدن سر امام حسین علیه‌السلام، شمر.
پرسش: چرا شمر سر امام حسین ـ علیه‌السلام ـ را از پشت برید؟
پاسخ:



درباره این‌که چرا شمر گلوی مبارک امام حسین ـ علیه‌السلام ـ را از جلو نبرید، با توجه به نقل‌هایی که برای چگونگی شهادت امام حسین ـ علیه‌السلام ـ وارد شده، می‌توان چند احتمال داد:

۱.۱ - أ. هیبت و عظمت امام حسین

افراد دیگری ـ غیر از شمر ـ که می‌خواستند نزدیک امام حسین علیه‌السلام شوند و او را به شهادت برسانند، همین که امام به آنها نظری می‌افکند، تنشان می‌لرزید و شمشیر از دستشان می‌افتاد؛

۱.۱.۱ - دیدگاه برخی مورخان

برخی مورخان متأخر و معاصر به نقل از ابومخنف گفته‌اند: «اولین شخصی که با شمشیر کشیده به‌سوی امام پیش تاخت، شبث بن ربعی بود. امام حسین ـ علیه‌السلام ـ به جانب او نظری افکند. شبث را رعده‌ای گرفت و لرزید و شمشیر از دستش افتاد و ‌گفت: «معاذ اللّه که من خدای را ملاقات کنم و ذمه من مشغول به خون حسین باشد».
[۲] لبیب بیضون، موسوعة کربلاء، ج ۲، ص ۱۷۷، مؤسسة الاعلمی‌، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۷ق.


۱.۱.۲ - دیدگاه ابومخنف

هم‌چنین در ادامه به نقل از ابومخنف گفته‌اند: سنان بن أنس با شماتت و با عصبانیت رو به شبث کرد و گفت: «مادر بر تو بگرید و قوم تو تباه گردد! چرا از قتل او دست بازداشتی و روی برداشتی؟»
شبث گفت: «چون چشم بگشود و مرا نظاره کرد، چشم‌های رسول خدا را دیدم. نیروی من برفت و اندامم بلرزید».
سنان گفت: «این شمشیر مرا ده که من از برای قتل او شایسته‌تر از تو هستم».
سنان شمشیر را برداشت و به سمت امام حسین ـ علیه‌السلام ـ رفت. هنگامی که نزدیک شد، رعدی عظیم او را فرا گرفت و سخت بترسید؛ چنان‌که شمشیر از
دست او افتاد و گریخت. شمر او را سرزنش کرد و گفت: «چرا بگریختی؟»
سنان گفت «چون چشم به‌سوی من بگشود، شجاعت پدر او یادم آمد. پس گریختم».
خولی بن یزید اصبحی، تصمیم گرفت که سر مبارک امام علیه‌السلام را از تن دور کند. وی نیز چند قدمی برداشت و رعدتی او را گرفت و فرار کرد.
شمر گفت: «چه مردم ترسویی هستید! هیچ‌کس سزاوارتر از من نیست در قتل او». سپس شمشیر گرفت و بر سینه حسین ـ علیه‌السلام ـ نشست.

۱.۱.۳ - ترس و لرزش از هیبت امام

در برخی منابع جزئیات این حادثه بیان نشده؛ بلکه تنها به ترس و لرزش این افراد از هیبت و عظمت امام حسین ـ علیه‌السلام ـ اشاره شده است.
بنابراین اصل ترس افرادی مانند سنان بن انس پذیرفتنی است.
[۶] رسان‌، فضیل بن زبیر، تسمیة من قتل مع الحسین(ع)‌، ص ۱۴۹، مؤسسه آل البیت‌(ع)، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق؛ البته در‌صورتی‌که این نقل را بپذیریم که شمر سر مبارک امام حسین ـ علیه‌السلام ـ بریده است، نه سنان بن انس؛ چون طبق برخی از نقل‌ها، سنان بن انس گلوی آن‌ حضرت را برید.


۱.۱.۴ - بریدن سر امام از پشت

شاید با توجه به این جریانات، برای این‌که شمر ملعون به عاقبت این افراد دچار نشود، سر امام حسین علیه‌السلام را از پشت برید تا چشم او به چشم امام حسین ـ علیه‌السلام ـ نیفتد.

۱.۲ - ب. گلوی امام مکان بوسه پیامبر



۱.۲.۱ - دیدگاه علامه مجلسی

علامه مجلسی می‌نویسد: در بعضی کتاب‌های معتبر از طبری و او از طاووس یمانی نقل کرده است: «... پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله پیشانی و گلوی امام حسین ـ علیه‌السلام ـ را زیاد می‌بوسید».

۱.۲.۲ - دیدگاهی در کتاب معدن البکاء

هم‌چنین به نقل از کتاب «معدن البکاء فی مقتل سید الشهداء»
[۱۰] آقا بزرگ تهرانی‌، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ج ۲۱، ص ۲۲۰ ـ ۲۲۱، اسماعیلیان‌، قم، ۱۴۰۸ق؛ این کتاب نوشته مولی محمد صالح بن‌ آقا محمد (متوفی ۱۲۸۳ق)، و برادرش حاج مولی محمد تقی برغانی قزوینی، معروف به شهید سوم است.
آمده است:
شمر خواست سر امام حسین ـ علیه‌السلام ـ را از گلو جدا کند، ولی شمشیرش نبرید، امام حسین ـ علیه‌السلام ـ فرمود: «وای بر تو! آیا می‌پنداری شمشیر تو جایی را که رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله بر آن فراوان‌ بوسه زد می‌برد»؟! شمر (برآشفت و) آن‌ حضرت ـ علیه‌السلام ـ را به رو افکند و سر مطهرش را از قفا جدا کرد.
[۱۱] گروهی از نویسندگان، موسوعة الامام الحسین(علیه‌السلام)، ج ‌۴، ص ۵۹۶، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، دفتر انتشارات کمک آموزشی، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.


۱.۲.۳ - نکته

ولی این بخش از سخن امام حسین ـ علیه‌السلام ـ که «آیا می‌پنداری شمشیر تو جایی را که رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ بر آن فراوان‌ بوسه زد می‌برد»، پیش از شهادت و هنگام نشستن شمر بر سینه امام حسین ـ علیه‌السلام ـ در منابع و مقاتل معتبر
[۱۲] مانند: «الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد» شیخ مفید؛ «اللهوف علی قتلی الطفوف» سید ابن طاوس و... .‌
ذکر نشده است. به‌هر‌حال، با فرض پذیرش این نقل، چون گلوی امام حسین ـ علیه‌السلام ـ مکان بوسه پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ بوده، شمر سر امام حسین ـ علیه‌السلام ـ را از پشت برید.


به‌هر‌حال نمی‌توان به‌طور قطعی گفت: علت اصلی بریدن سر امام حسین ـ علیه‌السلام ـ از قفا همان است که در برخی کتاب‌ها نوشته شده است؛ زیرا بخش‌هایی از نقل‌های ذکر شده، در مقاتل و منابع تاریخی مربوط به نهضت و قیام امام حسین علیه‌السلام نیامده است، به همین جهت، نمی‌توان میان علت بریده شدن سر امام حسین ـ علیه‌السلام ـ از قفا با این نقل‌های متفاوت ارتباط برقرار کرد و یک نتیجه قطعی گرفت و موارد یادشده را تنها یک احتمال است.


۱. قندوزی، سلیمان بن ابراهیم‌، ینابیع المودة لذو القربی‌، ج ۳، ص ۸۲، نشر اسوه، قم، چاپ دوم، ۱۴۲۲ق.    
۲. لبیب بیضون، موسوعة کربلاء، ج ۲، ص ۱۷۷، مؤسسة الاعلمی‌، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۷ق.
۳. قندوزی، سلیمان بن ابراهیم‌، ینابیع المودة لذو القربی‌، ج ۳، ص ۸۲، نشر اسوه، قم، چاپ دوم، ۱۴۲۲ق.    
۴. قندوزی، سلیمان بن ابراهیم‌، ینابیع المودة لذو القربی‌، ج ۳، ص ۸۲، نشر اسوه، قم، چاپ دوم، ۱۴۲۲ق.    
۵. طبرسی، فضل بن حسن، تاج الموالید، ص ۳۱، دارالقاری، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.    
۶. رسان‌، فضیل بن زبیر، تسمیة من قتل مع الحسین(ع)‌، ص ۱۴۹، مؤسسه آل البیت‌(ع)، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق؛ البته در‌صورتی‌که این نقل را بپذیریم که شمر سر مبارک امام حسین ـ علیه‌السلام ـ بریده است، نه سنان بن انس؛ چون طبق برخی از نقل‌ها، سنان بن انس گلوی آن‌ حضرت را برید.
۷. بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الاشراف، تحقیق:زکار، سهیل، زرکلی، ریاض، ج ‌۳، ص ۲۱۸، دار الفکر، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.    
۸. ابن عساکر شافعی، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ‌ج ‌۱۴، ص ۲۴۹، دار الفکر، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.    
۹. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۴۴، ص ۱۸۷ ۱۸۸، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.    
۱۰. آقا بزرگ تهرانی‌، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ج ۲۱، ص ۲۲۰ ـ ۲۲۱، اسماعیلیان‌، قم، ۱۴۰۸ق؛ این کتاب نوشته مولی محمد صالح بن‌ آقا محمد (متوفی ۱۲۸۳ق)، و برادرش حاج مولی محمد تقی برغانی قزوینی، معروف به شهید سوم است.
۱۱. گروهی از نویسندگان، موسوعة الامام الحسین(علیه‌السلام)، ج ‌۴، ص ۵۹۶، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، دفتر انتشارات کمک آموزشی، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.
۱۲. مانند: «الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد» شیخ مفید؛ «اللهوف علی قتلی الطفوف» سید ابن طاوس و... .‌



پایگاه اسلام کوئست.    






جعبه ابزار