امتحان حضرت فاطمه قبل از خلقت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حضرت زهرا،
امتحان.
پرسش: «یا ممتحنة امتحنک الذی خلقک قبل ان یخلقک فوجدک لما امتحنک به صابرة»، معنای این فراز از زیارت حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) چیست و آیا امتحان انسان‌ها قبل از آفریده‌شدنشان ممکن است؟
پاسخ اجمالی: این عبارت در زیارت‌نامه حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) در
بقیع آمده که معنای آن این است: «ای امتحان شده! آن کسی که تو را آفرید، تو را امتحان کرد قبل از اینکه تو را بیافریند. پس تو را در مقابل آنچه که به آن امتحان کرد، صبور یافت.» در مورد امتحان کردن قبل از آفرینش ، قول‌های مختلفی وارد شده است از جمله اینکه: منظور از امتحان، بلاهایی است که در دنیا حضرت با آن مواجه است، منظور از امتحان همان علم (علم خدا) است، منظور از امتحان همان معنای ظاهری آن است.
در فرازی از
زیارت قبر حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) در بقیع آمده است، هنگامی که بر سر مزار آن حضرت قرار گرفتی اینگونه خطاب کن: «السَّلَامُ عَلَیْکِ یَا مُمْتَحَنَةُ امْتَحَنَکِ الَّذِی (در برخی منابع دیگر این‌طور آمده: «امْتَحَنَکِ اللهُ الَّذِی خَلَقَکِ»)
خَلَقَکِ قَبْلَ اَنْ یَخْلُقَکِ فَوَجَدَکِ لِمَا امْتَحَنَکِ بِهِ صَابِرَة؛
ای امتحان شده! آن کسی که تو را آفرید، تو را امتحان کرد قبل از اینکه تو را بیافریند. پس تو را در مقابل آنچه که به آن امتحان کرد، صبور یافت.»
عبارت «قَبْلَ اَنْ یَخْلُقَکِ» که ظرف زمان است، متعلق به فعل «خَلَقَکِ» نیست، بلکه متعلق به فعل «امتحنک» است؛ یعنی قبل از اینکه تو را بیافریند، تو را امتحان کرد؛ اما اینکه منظور از امتحان کردن قبل از آفرینش چیست، اقوال مختلفی ارائه شده است؛ برخی گفته‌اند که منظور، مقدّر کردن بلاهایی است که در دنیا با آن مواجه شده است؛ یعنی پیش از اینکه
خدا او را بیافریند، آن بلاها را برای او رقم زده بود.
برخی امتحان را به معنای علم گرفته‌اند؛ یعنی خدا قبل از آفریدنت می‌دانست که تو صابر بر بلاها هستی.
احتمال دیگر این است که منظور، همان معنای ظاهری این عبارات باشد؛ یعنی خداوند قبل از اینکه حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) را بیافریند، در عالم ارواح او را آزمایش کرد.
مشابه با همان روشی که بر اساس صریح
قرآن کریم، در همان
عالم ذر از همه فرزندان آدم اقرار به
ربوبیت خدا گرفته شد «وَ اِذْ اَخَذَ رَبُّکَ مِنْ بَنی آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَ اَشْهَدَهُمْ عَلی اَنْفُسِهِمْ اَ لَسْتُ بِرَبِّکُمْ قالُوا بَلی»؛
و از آنان پیمان گرفته شد که تنها خدا را پرستیده و از عبادت شیطان سرباز زنند،
که در همین راستا می‌توان حدس زد که شاید جریان عهد اولیه خدا با انسان‌ها نیز نوعی امتحان ابتدایی بود، امتحانی که از ابتدا مشخص بود که برخی از اولیای الهی؛ مانند پیامبران و
معصومین (علیهم‌السّلام) به عهد خود وفادار بوده و از آن خدا سربلند بیرون خواهند آمد.
سایت اسلام کوئست، برگرفته از مقاله "معنای امتحان حضرت فاطمه(س) قبل از خلقت"، تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱۰/۱۱.
