الاهی بودن قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: قرآن،
اعجاز قرآن ، الاهی بودن، معجزه.
پرسش: قرآن از سه جهت
معجزه است:أ. لفظ. ؛ب. محتوا؛ ج. آورنده آن. هریک از این جهات تا چه مقدار بر الاهی بودن آن دلالت دارد؟
پاسخ:
به‌طور کلی، برخی از وجوه اعجاز نشان می‌دهد که قرآن نه در آن زمان و نه در هیچ زمان دیگری، نمی‌تواند از طرف غیر خدا آورده شود؛ همانند اعجاز بلاغی قرآن، که مخصوص زمان یا مکان خاصی نیست و این شیوه بیانی برای هیچ‌کس مقدور نیست، نه در آن روزگار و نه در آینده؛ ولی برخی از وجوه اعجاز فقط به این مقدار دلالت دارد که در آن روزگار قرآن نمی‌توانسته از طرف غیر خدا باشد؛ مانند وجه سوم از وجوه اعجاز محتوایی قرآن (در صورتی که فرض کنیم همه علوم و معارف قرآن هم‌اکنون شناخته شده و در دسترس بشر است) از سوی دیگر برخی از این وجوه ناظر به خصوصیت آورنده آن است؛ به این معنا که چه در زمان گذشته و چه در حال یا آینده، هیچ درس ناخوانده‌ای قادر به آوردن چنین کتابی نیست؛ در‌حالی‌که بقیه وجوه اعجاز، قرآن را
معجزه تاریخ برای هر عامی و
عالم و هر زمان و مکان معرفی می‌کند؛ به‌طوری که تا ابد هیچ
بشر ی نخواهد توانست مانند آن را بیافریند.
حال باید دید هریک از وجوه اعجاز،
الاهی بودن قرآن را تا چه مقدار ثابت می‌کند.
اعجاز از حیث آورنده قرآن فقط ثابت می‌کند که مفاد قرآن از ناحیه خداوند است؛ اما این‌که الفاظ هم از سوی اوست، اثبات نمی‌شود.
حال اگر گفته شود:حضرت رسول ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ نمی‌توانسته از پیش خود چنین الفاظی را برگزیند، یا چنان تعبیراتی را به کار برد، پس الفاظ و عبارات و تراکیب نیز الاهی است، خواهیم گفت:این سخن به
فصاحت و
بلاغت قرآن و در واقع به همان اعجاز بلاغی قرآن برمی‌گردد؛ پس نتیجه اعجاز از حیث آورنده
قرآن محسوب نمی‌شود؛ مگر آن‌که ادعا شود:هر‌چند نتوانیم ثابت کنیم چنان بلاغتی از غیر خدا میسور نیست، ولی لااقل، برای
رسول اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ از پیش خود، چنین چیزی مقدور نبوده است. با چنین فرضی، با استناد به‌همین‌وجه می‌توان نتیجه گرفت که
الفاظ ، عبارات و تراکیب قرآنی نیز از سوی خداوند متعال است.
وجوه چهارگانه‌ای که در اعجاز محتوایی قرآن
ذکر می‌شود،
تنها می‌تواند الاهی بودن مفاد آن را اثبات کند.
اما وجوه اعجاز لفظی قرآن ـ اعجاز بلاغی و عددی ـ ثابت می‌کند که الفاظ و ترکیبات قرآن نیز الاهی است.
همچنین الاهی بودن آن مقدار از آیات را که به یکدیگر مرتبط هستند و در واقع یک سیاق را می‌سازند، ثابت می‌کند.
اما افزون بر این امور، چگونه می‌توان ثابت کرد که تجمیع آیات در کنار یکدیگر (اگرچه
وحدت سیاق نداشته باشند) و پیدایش سوره‌ها و نیز تجمیع سوره‌ها و پیدایش قرآنی که امروز در دست ماست، الاهی می‌باشد؟
پاسخ به این پرسش معمولاً در بحثی به نام "
تاریخ قرآن " مطرح شده است.
برخی از
اهل سنت و بیشتر مستشرقین، به این نکته دامن زده‌اند که جمع آیات و پیدایش سوره‌ها، و جمع سوره‌ها و ظهور قرآن موجود، بعد از رحلت پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ صورت پذیرفته است.
هادوی تهرانی، مهدی، مبانی کلامی اجتهاد.
پایگاه اسلام کوئیست.
