اصحاب شمال
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: اصحاب شمال،
قرآن،
اصحاب مشأمه.
پرسش: «اصحاب شمال» که در قرآن از آنان یاد شده، چه کسانی هستند و چه ارتباطی با «اصحاب مشأمه» دارند؟
پاسخ اجمالی: «اصحاب شمال» و «اصحاب مشأمه» در حقیقت دو ویژگی برای یک گروه، اما از دو منظر است، بدین‌ترتیب که به
دوزخیان «اصحاب شمال» می‌گویند؛ از‌این‌جهت که دست چپ ایشان را گرفته و به‌سوی
جهنّم می‌کشند، یا به‌این‌جهت که پرونده اعمالشان را به دست چپشان خواهند داد، و عنوان «اصحاب مشأمه» از آن‌رو لایق آنان است که سرنوشت شومی را برای خود رقم زده و در
قیامت دچار بدبختی و پریشانی شده‌اند.
اصطلاح «اصحاب شمال» ترکیبی از دو واژه «اصحاب» به معنای یاران، دوستان، ملازمان، و «شِمال» به معنای چپ، مقابل «یمین» به معنای راست است.
«اصحاب شِمال» در اصطلاح قرآن کسانی هستند که در اثر تکذیب،
کفر،
انکار مبدا و معاد و گمراهی، خود را از رتبه انسانیّت ساقط نموده‌اند، و در
روز رستاخیز نامه اعمال خود را با دست چپشان دریافت می‌کنند.
اصطلاح «اصحاب الشمال» دو بار و به صورت پیاپی در
آیه ۴۰
سوره واقعه آمده است: «وَ اَصْحابُ الشِّمالِ ما اَصْحابُ الشِّمال»؛ و یاران چپ، و چیست یاران چپ؟
البته از این گروه با اصطلاح «اصحاب المشأمه» نیز در قرآن یاد شده است؛ مانند: آیه ۹ سوره واقعه: «وَ اَصْحابُ الْمَشْئَمَةِ ما اَصْحابُ الْمَشْئَمَة». و آیه ۱۹
سوره بلد: «وَ الَّذینَ کَفَرُوا بِآیاتِنا هُمْ اَصْحابُ الْمَشْاَمَة».
در قرآن کریم از اصحاب شمال با عناوین دیگری نیز یاد‌شده است؛ مانند: «مکذّبین»؛ «ضالّین»، «کافر»، «اعمی».
«اصحاب شمال» و «اصحاب مشأمه» در حقیقت دو ویژگی برای یک گروه، اما از دو منظر است، بدین‌ترتیب که به دوزخیان «اصحاب شمال» می‌گویند؛ از‌این‌جهت که دست چپ ایشان را گرفته و به‌سوی جهنّم می‌کشند، یا به‌این‌جهت که پرونده اعمالشان را به دست چپشان خواهند داد، و عنوان «اصحاب مشأمه» از آن‌رو لایق آنان است که سرنوشت شومی را برای خود رقم زده و در قیامت دچار بدبختی و پریشانی شده‌اند.
در روایات و تفاسیر برای «اصحاب شمال» و «اصحاب مشأمه» مصادیقی نیز بیان شده است. به‌عنوان نمونه از
امام علی (علیه‌السّلام) نقل شده است: مراد از «اصحاب مشأمه» همان
یهود و
نصارا هستند که
خداوند در مورد آنان فرمود:
«الَّذِینَ آتَیْناهُمُ الْکِتابَ یَعْرِفُونَهُ کَما یَعْرِفُونَ اَبْناءَهُمْ وَ اِنَّ فَرِیقاً مِنْهُمْ لَیَکْتُمُونَ الْحَقَّ وَ هُمْ یعلمون. الْحَقُّ مِنْ رَبِّکَ فَلا تَکُونَنَّ مِنَ الْمُمْتَرِینَ؛
اهل کتاب همان‌گونه که فرزندانشان را می‌شناسند، به حقانیّت
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نیز آگاهند. البتّه گروهی از آنان با وجود این دانش، حق را پنهان می‌کنند، حق از سوی پروردگارت
[نازل شده
] است، هرگز از دو دلان مباش.»
پس چون آنچه را می‌شناختند انکار کردند، خداوند
روح ایمان را از آنان ربود و در کالبدشان سه روح را جای داد:
روح نیرو،
روح شهوت و
روح پیکر. آن‌گاه آنها را در ردیف چهارپایان قرار داد و فرمود: «اِنْ هُمْ اِلَّا کَالْاَنْعامِ؛
آنان جز مانند چهارپایان نیستند»؛ زیرا جانور چهارپا به روح نیرو، بار بردارد و به روح شهوت، علف خورد و به روح پیکر، راه رود.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «اصحاب شمال» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱۱/۲۲.
