اذن واعیه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: اذن واعیه،
قرآن،
علی بن ابی‌طالب (علیه‌السّلام).
پرسش: منظور از «اذن واعیه» در قرآن کیست؟
پاسخ اجمالی: در منابع
شیعه و
اهل‌تسنّن،
روایات بسیاری وارد شده که از مصادیق برتر آیه (اُذُنٌ وَاعِیَةٌ؛ گوشهای شنوا)
که به دعای پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مشمول این
هدایت ایصالی و توفیق خاصّ الهی قرار می‌گیرد، علی بن ابی‌طالب (علیه‌السّلام) است.
ثقة الاسلام
کلینی، در
الکافی،
شیخ صدوق در
عیون اخبار الرضا (علیه‌السّلام)،
طبرسی در
مجمع البیان،
طبری در
جامع البیان،
واحدی در
اسباب النزول،
ثعلبی در
الکشف و البیان (تفسیر الثعلبی)،
ابن ابی‌حاتم در
تفسیر القرآن العظیم،
قرطبی در
الجامع لاحکام القرآن (تفسیر القرطبی)،
ابو‌حیّان اَندُلسُی در
البحر المحیط،
فخر رازی در
مفاتیح الغیب (تفسیر الفخر الرازی) و
سیوطی در
الدرّ المنثور،
اخبار گویای این تطبیق را گزارش کرده‌اند.
برای نمونه، از
امام صادق (علیه‌السّلام) روایت شده که فرمود:
هنگامی که آیه (وَ تَعِیَهَا اُذُنٌ وَاعِیَةٌ) نازل شد، پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: «ای علی! (اُذُنٌ وَاعِیَةٌ) گوش توست».
همچنین در بسیاری از کتاب‌های تفسیری و حدیثی فریقین، نقل شده که پیامبر اکرم بعد از نزول آیه (وَ تَعِیَهَا اُذُنٌ وَاعِیَةٌ) فرمود:
«سَاَلتُ اللّهَ ان یَجعَلَها اذُنَکَ یا عَلِی!
از خدا خواستم که گوش شنوای نگه دارنده را گوش تو قرار دهد، ای علی!»
در ادامه روایت آمده که امام علی (علیه‌السّلام) فرمود: «پس از آن، چیزی از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نشنیدم که فراموشش کنم».
در روایت دیگری از
سلیم بن قیس الهلالی آمده است که وقتی علی (علیه‌السّلام)، به
کوفه آمد، چهل روز در نماز صبح برای مردم،
سوره اعلی را می‌خواند. بعضی بر او خُرده گرفتند که جز این سوره، دیگر سوره‌ها را خوب نمی‌داند! چون خبر به ایشان رسید، در پاسخ فرمود:
من
ناسخ و منسوخ و
محکم و متشابه قرآن را می‌دانم....هیچ سخنی از آن نازل نشده، جز آن‌که می‌دانم درباره چه کسی، در چه روزی و در چه جایی نازل شده است. آیا نخوانده‌اند که (اِنَّ هَٰذَا لَفِی ٱلصُّحُفِ ٱلْاُولَیٰ• صُحُفِ اِبْرَاهِیمَ وَ مُوسَیٰ؛
به یقین، در صحیفه‌های گذشته، این معنا هست؛ صحیفه‌های
ابراهیم و
موسی). به خدا سوگند، آن در پیشِ من است و از پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و از ابراهیم (علیه‌السّلام) و موسی (علیه‌السّلام)، به
ارث برده‌ام. به خدا سوگند! من کسی هستم که خداوند در باره من این آیه را نازل کرده: (وَ تَعِیهَا اُذُنٌ وَاعِیةٌ؛ تا گوش شنوا، آن را نگه دارد). ما نزد پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بودیم و ما را از
وحی، خبردار می‌ساخت. من آن را می‌گرفتم و دیگران، فراموش می‌کردند. وقتی از نزد او بیرون می‌آمدیم، می‌گفتند: (مَاذَا قَالَ ءَانِفًا؛
هم اکنون، چه گفت؟).
گفتنی است مفرد و نکره آمدن (اُذُنٌ وَاعِیةٌ)، نوعی تعریض از سوی خداوند است برای بیان‌اندک بودن کسانی که این پندهای الهی را آویزه گوش خود می‌کنند و همیشه در جان خود، حفظ می‌کنند.
سایت حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «اذن واعیه» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۸/۱۷.
