اختصاص آیه ذا القربی به اهل‌بیت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: ذو القربی، فدک، اهل بیت، ذو القربی.
پرسش: از کجا
آیه ذو القربی به
پیامبر و
اهل‌بیت او اختصاص دارد؟
«وَ ءَاتِ ذَا الْقُرْبی حَقَّهُ وَ الْمِسْکِینَ وَ ابْنَ السَّبِیلِ وَ لَا تُبَذِّرْ تَبْذِیرًا؛
و حقّ خویشاوند را به او برسان، و نیز
[حقّ
] مستمند و در راه مانده را! و هیچ نوع ولخرجی و ریخت و پاشی مکن.»
در پاسخ، باید گفت: روایات بخشیدن فدک، تفسیر مصداقی هستند؛ یعنی همه مأمور به رعایت حقوق خویشاوندان هستند و در رأس آنها خودِ پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) که ایشان هم مصداق خویشانِ خود و رعایت حقوق آنها را تبیین کرده است. بعضی مفسّران، این قول را اختیار کرده‌اند.
شواهد این سخن، عبارت‌اند از:
رعایت حقوق خویشاوندان، به‌طور مکرّر، در
قرآن آمده است: بعضی از آیات، تعبیر به احسان به خویشاوندان دارند
که مطلق هستند و شامل هر نوع نیکی مادّی و معنوی می‌شود و در بعضی آیات، به رعایت حقوق مالی آنها تصریح شده
که این آیات، مربوط به عموم مؤمنان است و این، قرینه‌ای است که حکم در آیه مورد بحث هم عام باشد.
آیه مورد بحث، دو بار در قرآن آمده: یک بار در
سوره اسراء با واو (وآت...) و دیگر بار در
سوره روم با فاء (فآت...) آمده است. سیاق آیات (بخصوص که در آیه دوم با فاء ترتیب آمده و جدا کردن آن از سیاق آیات، مشکل است) نشان می‌دهد که خطاب به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در این آیه با توجّه به آیات قبل، از قبیل اشتراک در خطاب است و حکم در آن، عام است.
با این بیان، این اشکال بر طرف می‌شود؛ زیرا روایات، در صدد تعیین مصداق در آیه هستند.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «اختصاص آیه ذا القربی به اهل‌بیت» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۴/۲۹.
