اخبات در فرهنگ قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: اخبات،
قرآن،
مؤمن،
یاد خدا.
پرسش: واژه اخبات در فرهنگ قرآن به چه معنا است؟
پاسخ اجمالی: منظور از «اخبات مؤمنان به سوی خدا»، اطمینان و آرامش یافتنشان به یاد خدا و تمایل دل‌هایشان به سوی او است، به گونه‌ای که
ایمان درون دلشان متزلزل نگشته، به این سو و آن سو منحرف نشده و دچار تردید نگردند، همان‌طور که زمین محکم این چنین است، و اشیایی را که بر گرده خود دارد نمی‌لغزاند.
واژه «اخبات» از ریشه «خبت» به معنای زمین مطمئن و محکم است، و به تدریج در معنای نرمی و تواضع استعمال شده است.
ابن عباس اما می‌گوید؛ «اخبات» به معنای
انابه و
تضرع است: «وَ اَخْبَتُوا اِلی رَبِّهِمْ» یعنی به درگاه پروردگارشان انابه و تضرع نمودند.
مجاهد گفته: یعنی به ذکر و یاد خدا آرامش و اطمینان یافتند و
قتاده می‌گوید؛ یعنی به درگاهش
خضوع و
خشوع نمودند. البته این سه معنا به هم نزدیک است و منافاتی با هم ندارند.
لذا آنچه در آیه «اِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ اَخْبَتُوا اِلی رَبِّهِمْ اُولئِکَ اَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمْ فیها خالِدُون»،
همچنین جمله «وَ بَشِّرِ الْمُخْبِتِینَ»،
نیز در جمله «فَتُخْبِتَ لَهُ قُلُوبُهُمْ»
آمده، به معنای تواضع و خشوع است؛ یعنی افراد متواضعی را که دل‌هایشان برای خدا نرم و خاشع گردیده و خود را برتر از آن نمی‌دانند که در برابر خدا به بندگی برخیزند را به
بهشت ابدی بشارت ده.
بنابر این جمله «اَخْبَتُوا اِلی رَبِّهِمْ»، ممکن است به یکی از سه معنای زیر باشد:
• مؤمنان راستینی که در برابر خداوند خاضع‌اند.
• آنهایی در برابر فرمان پروردگارشان تسلیم‌اند.
• آنهایی که به وعده‌های خداوند اطمینان دارند.
خلاصه این‌که منظور از «اخبات مؤمنان به سوی خدا»، اطمینان و آرامش یافتنشان به یاد خدا و تمایل دل‌هایشان به سوی او است، به گونه‌ای که ایمان درون دلشان متزلزل نگشته، به این سو و آن سو منحرف نشده و دچار تردید نگردند، همان‌طور که زمین محکم این چنین است، و اشیایی را که بر گرده خود دارد نمی‌لغزاند.
این اشاره به یکی از عالی‌ترین صفات مؤمنان است که اثرش در تمام زندگی آنان منعکس است.
گفتنی است در حدیثی از
امام صادق (علیه‌السّلام) «اخبات» به معنای تسلیم آمده است: «یکی از یاران
امام صادق (علیه‌السّلام) به آن‌حضرت گفت: در میان ما مردی است که نام او «کلیب» است، هیچ سخنی از ناحیه شما را نمی‌شنود مگر این‌که فوراً می‌گوید من در برابر آن تسلیم هستم؛ لذا ما اسم او را «کلیب تسلیم» گذاشتیم. امام فرمود: رحمت خدا بر او باد، سپس اضافه کرد: آیا می‌دانی تسلیم چیست؟ ما ساکت شدیم، امام فرمود: به خدا سوگند این همان «اخبات» است که در کلام خدای متعال آمده است: «الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ اَخْبَتُوا اِلی رَبِّهِمْ».
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «اخبات در فرهنگ قرآن»، تاریخ بازیابی۱۴۰۰/۴/۱۹.
