ابومخنّف
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: ابومخنف، کتاب
وقعة الطف.
پرسش: آیا امکان دارد ابی‌مخنف و برخی از آثارش، از جمله کتاب «وقعة الطف» را معرفی کنید؟
پاسخ:
لوط بن یحیی بن سعید بن مخنف، مشهور به ابومخنف، یکی از
راویان و اصحاب گران‌قدر
امام صادق علیه‌السلام است که از شخصیت‌های شیعی، مورد
اعتماد و ثقه است.
او در نیمه دوم قرن اول در
خانواده شیعی، بلکه از بزرگان خاندان شیعی کوفه تولد یافت.
جدش، مخنف بن سلیم از اصحاب
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و همراهان امام علی ـ علیه‌السلام ـ بود که در دو
جنگ جمل و
صفین در رکاب امام حضور داشت.
پدرش، یحیی بن سعید نیز از اصحاب
امام علی علیه‌السلام بود.
کتاب «قتل الحسین»
که از آن به نام «
وقعة الطف» یا «
مقتل ابی‌مخنف» یاد می‌کنند، یکی از مؤلفات ابومخنف است.
تألیفات فراوانی از ابومخنف به‌جا مانده است که اسامی آنها چنین است:
مغازی،
سقیفه،
الردّة،
فتوح الإسلام،
فتوح العراق،
فتوح خراسان،
الشوری،
قتل عثمان،
الجمل،
صفین،
النهر،
الحکمین،
الغارات،
مقتل أمیر المؤمنین علیه‌السلام،
قتل الحسن علیه‌السلام،
قتل الحسین علیه‌السلام،
مقتل حجر بن عدی ،
أخبار زیاد،
أخبار المختار،
أخبار الحجاج ،
أخبار محمد بن أبی‌بکر،
مقتل محمد،
أخبار ابن الحنفیة،
أخبار یوسف بن عمر،
أخبار شبیب الخارجی،
أخبار مطرف بن المغیرة،
أخبار بن شعبة،
أخبار آل‌مخنف بن سلیم،
أخبار الحریث بن أسد الناجی و خروجه.
همان‌طور که گفته شد، یکی از کتاب‌های ابومخنف، قتل الحسین ـ علیه‌السلام ـ است. با توجه به شیعه بودن ابومخنف و نزدیکی زمانی او تا واقعۀ کربلا
و شهادت
امام حسین علیه‌السلام، کتاب او و گزارشی که از این واقعه داده است، به حقیقت بسیار نزدیک و از
مقاتل مورد اعتماد است؛ اما متأسفانه این
کتاب (مانند دیگر کتاب‌هایی که نگاشته است) از بین رفته و به دست ما نرسیده است.
امروزه نقلی که از کتاب ابومخنف داریم، آن چیزی است که محمد بن جریر طبری، صاحب کتاب مشهور
تاریخ طبری از ابومخنف نقل کرده است. طبری در ابتدای ذکر حوادث سال ۶۱ هجری، به شهادت امام حسین ـ علیه‌السلام ـ اشاره می‌کند و به‌طور گسترده از ابومخنف، این واقعه را
روایت می‌کند؛
ولی به احتمال قوی طبری تمام این کتاب را نیاورده است؛ لذا اصل این کتاب امروزه در دسترس نیست و فقط بخش‌هایی که توسط طبری نقل شده، موجود است.
نقل طبری از ابومخنف تا حد بسیار زیادی
انسان را به این اطمینان می‌رساند که مطالب آورده شده در این کتاب از کتاب «قتل الحسین» نوشته ابومخنف گرفته شده است.
اما کتابی به نام «مقتل ابی‌مخنف» در گذشته در کشورهایی (مانند عراق، ایران و هند) بارها به چاپ رسیده که با مقایسه بین آن و نقل طبری از کتاب ابومخنف، به اشتباهات فاحشی در این کتاب برمی‌خوریم که به جعل شدن آن در قرون متأخر می‌توان پی‌برد.
پایگاه اسلام کوئست.
