• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابومخنّف

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: ابومخنف، کتاب وقعة الطف.
پرسش: آیا امکان دارد ابی‌مخنف و برخی از آثارش، از جمله کتاب «وقعة الطف» را معرفی کنید؟
پاسخ:



لوط بن یحیی بن سعید بن مخنف، مشهور به ابومخنف، یکی از راویان و اصحاب گران‌قدر امام صادق علیه‌السلام است که از شخصیت‌های شیعی، مورد اعتماد و ثقه است.

۱.۱ - تولد

او در نیمه دوم قرن اول در خانواده شیعی، بلکه از بزرگان خاندان شیعی کوفه تولد یافت.

۱.۲ - نام جد

جدش، مخنف بن سلیم از اصحاب پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و همراهان امام علی ـ علیه‌السلام ـ بود که در دو جنگ جمل و صفین در رکاب امام حضور داشت.

۱.۳ - نام پدر

پدرش، یحیی بن سعید نیز از اصحاب امام علی علیه‌السلام بود.
[۲] امین، سید حسن، مستدرک اعیان الشیعه، ج ۶، ص ۲۵۳، دارالتعارف، بیروت، ۱۴۰۸ق.





۲.۱ - کتاب قتل الحسین

کتاب «قتل الحسین» که از آن به نام «وقعة الطف» یا «مقتل ابی‌مخنف» یاد می‌کنند، یکی از مؤلفات ابومخنف است.

۲.۲ - کتاب‌های دیگر

تألیفات فراوانی از ابومخنف به‌جا مانده است که اسامی آنها چنین است: مغازی، سقیفه، الردّة، فتوح الإسلام، فتوح العراق، فتوح خراسان، الشوری، قتل عثمان، الجمل، صفین، النهر، الحکمین، الغارات، مقتل أمیر المؤمنین علیه‌السلام، قتل الحسن علیه‌السلام، قتل الحسین علیه‌السلام، مقتل حجر بن عدی ، أخبار زیاد، أخبار المختار، أخبار الحجاج ، أخبار محمد بن أبی‌بکر، مقتل محمد، أخبار ابن الحنفیة، أخبار یوسف بن عمر، أخبار شبیب الخارجی، أخبار مطرف بن المغیرة، أخبار بن شعبة، أخبار آل‌مخنف بن سلیم، أخبار الحریث بن أسد الناجی و خروجه.

۲.۱ - کتاب قتل الحسین

همان‌طور که گفته شد، یکی از کتاب‌های ابومخنف، قتل الحسین ـ علیه‌السلام ـ است. با توجه به شیعه بودن ابومخنف و نزدیکی زمانی او تا واقعۀ کربلا
[۵] واقعه کربلا در سال ۶۱ هجری (قرن اول) بود و ابومخنف در اواخر همین قرن متولد شد.
و شهادت امام حسین علیه‌السلام، کتاب او و گزارشی که از این واقعه داده است، به حقیقت بسیار نزدیک و از مقاتل مورد اعتماد است؛ اما متأسفانه این کتاب (مانند دیگر کتاب‌هایی که نگاشته است) از بین رفته و به دست ما نرسیده است.

۲.۴ - نقل طبری از ابومخنف

امروزه نقلی که از کتاب ابومخنف داریم، آن چیزی است که محمد بن جریر طبری، صاحب کتاب مشهور تاریخ طبری از ابومخنف نقل کرده است. طبری در ابتدای ذکر حوادث سال ۶۱ هجری، به شهادت امام حسین ـ علیه‌السلام ـ اشاره می‌کند و به‌طور گسترده از ابومخنف، این واقعه را روایت می‌کند؛ ولی به احتمال قوی طبری تمام این کتاب را نیاورده است؛ لذا اصل این کتاب امروزه در دسترس نیست و فقط بخش‌هایی که توسط طبری نقل شده، موجود است.
نقل طبری از ابومخنف تا حد بسیار زیادی انسان را به این اطمینان می‌رساند که مطالب آورده شده در این کتاب از کتاب «قتل الحسین» نوشته ابومخنف گرفته شده است.

۲.۵ - کتاب مقتل ابی‌مخنف

اما کتابی به نام «مقتل ابی‌مخنف» در گذشته در کشورهایی (مانند عراق، ایران و هند) بارها به چاپ رسیده که با مقایسه بین آن و نقل طبری از کتاب ابومخنف، به اشتباهات فاحشی در این کتاب برمی‌خوریم که به جعل شدن آن در قرون متأخر می‌توان پی‌برد.
[۷] امین، سید حسن، مستدرک اعیان الشیعه، ج ۶، ص ۲۵۵، دارالتعارف، بیروت، ۱۴۰۸ق؛ صاحب کتاب مستدرک اعیان الشیعه به برخی از این اشکالات و قرائن آن اشاره می‌کند.




۱. رجال نجاشی، ص ۳۲۰، انتشارات جامعه مدرسین، قم، ۱۴۰۷ق؛ نجاشی از او به‌عنوان «شیخ أصحاب الأخبار بالکوفة و وجههم و کان یسکن إلی ما یرویه» یاد می‌کند.    
۲. امین، سید حسن، مستدرک اعیان الشیعه، ج ۶، ص ۲۵۳، دارالتعارف، بیروت، ۱۴۰۸ق.
۳. رجال نجاشی، ص ۳۲۰، انتشارات جامعه مدرسین، قم، ۱۴۰۷ق؛ نجاشی رجالی بزرگ، اسم کتاب ابومخنف را این‌گونه آورده است.    
۴. رجال نجاشی، ص ۳۲۰، انتشارات جامعه مدرسین، قم، ۱۴۰۷ق.    
۵. واقعه کربلا در سال ۶۱ هجری (قرن اول) بود و ابومخنف در اواخر همین قرن متولد شد.
۶. طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، تحقیق، ابراهیم، محمد ابوالفضل، ج ۵، ص ۴۰۰، دار التراث، بیروت، ۱۳۸۷ق.    
۷. امین، سید حسن، مستدرک اعیان الشیعه، ج ۶، ص ۲۵۵، دارالتعارف، بیروت، ۱۴۰۸ق؛ صاحب کتاب مستدرک اعیان الشیعه به برخی از این اشکالات و قرائن آن اشاره می‌کند.



پایگاه اسلام کوئست.    


رده‌های این صفحه : اصحاب امام صادق | رجال




جعبه ابزار