ابزارهای شناخت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: انسان،
معرفت،
پرسش: ابزارهای شناخت چیست؟
از پاره‌ای آیات و روایات معلوم می‌شود که در انسان سه ابزار برای معرفت وجود دارد که معارف و آگاهی‌های او به یکی از این ابزارها باز می‌گردد:
حواسّ ظاهر، روزنه‌هایی هستند که شناخت‌های آغازین از هستی، مربوط به آنهاست. اگر هر یک از این روزنه‌ها مسدود شود، شناخت ویژه آن، از انسان سلب می‌گردد، هم‌چنان که گفته شده است:
من فقد حسّا فقد علما . هرکس حسّی را از دست بدهد، دانشی را از دست داده است.
عقل، مرکز شعور و ادراک در وجود انسان است و وظیفه آن،
ترکیب،
تجزیه،
انتزاع،
تعمیم و
تعمیق مفاهیمی است که از طریق حواس به آن منتقل می‌شود.
کلمه
قلب، در چهار معنا به‌کار رفته است:
۱. تلمبه خون در بدن، «رگ‌های دل این آدمی، پاره گوشتی آویزان است که شگفت‌ترین چیز در وجود اوست»
۲. عقل،
«
امام کاظم (علیه‌السّلام) در این حدیث، «قلب» را در آیه شریفه «اِنَّ فِی ذَالِکَ لَذِکْرَی لِمَن کَانَ لَهُ قَلْبٌ» به عقل تفسیر کرده است.»
۳. مرکز معارف شهودی،
۴.
روح.
در مباحث معرفت‌شناسی، هنگامی که قلب در کنار عقل به عنوان یکی از ابزارهای معرفت مطرح می‌شود، مقصود، معنای سوم (یعنی عقل به عنوان مرکز معارف شهودی) است.
نکته مهمّ آن است که مبدأ و مصدر اصلی همه ادراکات و احساسات انسان، روح اوست و ابزارهای سه گانه معرفت (
حس، عقل و قلب)، در واقع، به منزله راه‌هایی هستند که روح از طریق آنها با جهان هستی ارتباط برقرار می‌کند. بنا بر این، وقتی که قلب در معنای دوم و یا سوم به کار می‌رود، در واقع، در بُعدی از ابعاد خود یا مرتبه‌ای از مراتب خویش به‌کار رفته است.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «ابزارهای شناخت» تاریخ بازیابی۱۳۹۷/۳/۶.
