آزادی انتخاب عقیده از نظر عقل
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: انسان،
عقل.
پرسش: آیا از دیدگاه عقل، هرکس هر عقیده‌ای را خواست، انتخاب کند؟
با کمی تأمّل، معلوم می‌شود که این نوع آزادی عقیده، عقلاً امکان‌پذیر نیست؛ زیرا عقاید انسان، نه در اختیار خود اوست و نه در اختیار دیگری. انسان، نه می‌تواند هر چه را که بخواهد، باور کند و نه دیگری می‌تواند به زور، عقیده‌ای را بر انسان، تحمیل نماید. عقیده، مثل لباس نیست که اگر انسان خواست، این لباس، و اگر نخواست، لباسی دیگر را انتخاب کند و یا دیگری او را مجبور کند که این لباس و یا آن لباس را بپوشد.
باورهای انسان، مانند عشق و علاقه و محبت‌های اوست، چنان‌که نه در اختیار عاشق است که به هر کس و یا هر چیز که می‌خواهد و تصمیم می‌گیرد، عشق بورزد یا نورزد، و نه در اختیار دیگری است تا بتواند او را وادار کند که عاشق کسی یا چیزی بشود یا نشود. کسی که معتقد است الآن
روز است، نه خودش می‌تواند باور کند که الآن
شب است و نه دیگری می‌تواند او را مجبور کند که اعتقاد خود را تغییر دهد. ممکن است کسی وادار شود که چیزی را بر خلاف عقیده خود بگوید؛ ولی امکان ندارد کسی وادار شود که عقیده خود را عوض کند.
برای
گالیله در سال ۱۶۳۲ میلادی، درباره عقاید
بطلمیوس و
کپرنیک، کتابی نوشت. سال بعد، پاپ، او را به رم خواست و اظهار عقیده او را در مورد حرکت زمین بر گرد آفتاب،
کفر شمرد و مجبورش کرد که به زانو در آید و از آن عقیده استغفار کند. معروف است که چون گالیله استغفار کرد و از جا برخاست و بیرون رفت، دیدند که با انگشت روی زمین نوشته است: «با این همه، زمین حرکت می‌کند».
تنها در یک صورت، عقیده قابل تغییر است و آن، وقتی است که منشأ پیدایش عقیده، تغییر کند. اگر منشد عقیده‌ای تحقیق است، ممکن است پژوه‌شگر در ادامه تحقیقات خود، با دلایلی مواجه شود که بطلان عقیده او را ثابت کند و اگر منشأ پیدایش عقیده‌ای تقلید است، ممکن است زنجیر تقلید، شکسته شود.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «آزادی انتخاب عقیده از نظر عقل» تاریخ بازیابی۱۳۹۷/۳/۳.
