ملامت در تبلیغ
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: تبلیغ، ملامت، بشارت، انذار، ترس، مژده.
پرسش: آیا ملامت کردن در امر تبلیغ مفید است؟
پاسخ:
پیامبران که از جانب خدای متعال مأمور به
تبلیغ مردم بوده‌اند، برای انجام این رسالت از دو شیوه استفاده می‌کردند: بشارت و
انذار، یعنی همان مژده و ترس.
قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «
وَ ما نُرْسِلُ الْمُرْسَلینَ إِلاَّ مُبَشِّرینَ وَ مُنْذِرینَ فَمَنْ آمَنَ وَ أَصْلَحَ فَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ»؛
ما
پیامبران را جز برای مژده دادن یا بیم کردن نمی‌فرستیم. پس هرکس که
ایمان آورد و کار شایسته کند، بیم‌ناک و محزون نمی‌شود.
با توجه به این نکته و طبق آموزه‌های قرآن کریم و
سیره عملی پیامبران و امامان علیهم‌السلام، دعوت مردم به
دین و
اخلاق، تنها از طریق تعریف و تشویق کارساز نبوده؛ اگرچه ابزار تشویق بسیار مفید فایده است، اما بسیار اتفاق افتاد که پیامبران و
ائمه علیهم‌السلام از طریق
ملامت و سرزنش مردم را نسبت به عمل‌کرد ناصوابشان تذکر داده و تحقیر و ملامت می‌کردند، جهلشان را به رخ آنان می‌کشیدند، گذشته مملو از سیاهی و تباهی‌شان را به آنان گوشزد می‌نمودند،
تقلید کورکورانه آنان را از آیین سراسر جهل و خرافه نیاکانشان به آنان یادآوری می‌نمودند، تا شاید از این طریق به خود آیند و پذیرای
حق گردند.
نمونه‌هایی از این نوع ملامت در
قرآن و
روایات وجود دارد که ما در این مقال تنها به ذکر یک
آیه و
روایت اکتفا می‌کنیم:
«
وَ إِذا قیلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ قالُوا بَلْ نَتَّبِعُ ما أَلْفَیْنا عَلَیْهِ آباءَنا أَ وَ لَوْ کانَ آباؤُهُمْ لا یَعْقِلُونَ شَیْئاً وَ لا یَهْتَدُونَ»؛ «چون به ایشان گفته شود که از آن‌چه خدا نازل کرده است پی‌روی کنید، گویند: نه، ما به همان راهی می‌رویم که پدرانمان می‌رفتند؛ حتی اگر پدرانشان بی‌خرد و گمراه بوده‌اند».
« یَا أَشْبَاهَ الرِّجَالِ وَ لَا رِجَالَ... لَوَدِدْتُ أَنِّی لَمْ أَرَکُمْ وَ لَمْ أَعْرِفْکُمْ مَعْرِفَةً وَ اللَّهِ جَرَّتْ نَدَماً وَ أَعْقَبَتْ سَدَماً قَاتَلَکُمُ اللَّهُ لَقَدْ مَلَأْتُمْ قَلْبِی قَیْحاً وَ شَحَنْتُمْ صَدْرِی غَیْظاً وَ جَرَّعْتُمُونِی نُغَبَ التَّهْمَامِ أَنْفَاساً وَ أَفْسَدْتُمْ عَلَیَّ رَأْیِی بِالْعِصْیَانِ وَ الْخِذْلَانِ حَتَّی لَقَدْ قَالَتْ قُرَیْشٌ إِنَّ ابْنَ أَبِی».
«نامردان مرد نما! ... ای کاش شما را ندیده بودم و نمی‌شناختم. به خدا قسم حاصل شناختن شما پشیمانی و
غم و غصه است. خدا شما را بکشد که دلم را پر از خون کردید، و سینه‌ام را مالامال
خشم نمودید، و پی‌در‌پی جرعه اندوه به کامم ریختید، و تدبیرم را به نافرمانی و ترک یاری تباه کردید».
پایگاه اسلام کوئست.
