مراسم مذهبی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: مسلمان،
شیعه، عزاداری.
پرسش: چرا ما ایرانی‌ها در مراسم
عزاداری و جشن و سرور و
اعیاد مذهبی مان با همه مسلمانان حتی با سایر شیعیان هم متفاوت عمل می کنیم؟
پاسخ: برگزاری مراسم و بزرگ داشت‌های مذهبی اگر چه دارای اصول و چهارچوب‌های کلی است، اما در جاهایی که شرع مقدس
اسلام در‌باره نحوه برگزاری آنها نظری نداده باشد، قاعده این است که بر طبق
عرف و آداب و رسوم و عادت هر قوم و منطقه برگزار می‌گردد. به عبارت دیگر، آنچه مورد قبول و تاکید مذهب قرار گرفته است، عزاداری بر
امام حسین (علیه‌السلام) است، اما نحوه برگزاری آن به مردم واگذار شده است. به همین دلیل برگزاری مراسم جشن و سرور و یا عزاداری‌ها در مناطق و محیط‌های مختلف متفاوت است و تا جایی که این رسوم و عادت خلاف کلیات شرع نباشد مورد تأیید اسلام نیز است.
در همه ادیان مراسم و بزرگ داشت‌هایی برای
تعظیم شعائر، اهداف، آرمان‌ها و ارزش‌های آن مکتب وجود دارد. در
دین مبین اسلام و به خصوص
مذهب تشیع نیز چنین مراسم هایی وجود دارد.
خدواند در
قرآن بزرگ داشت نشانه‌های خود را خواستار شده و این عمل نیکو را نشأت گرفته از
تقوا دانسته و می‌فرماید: "... هر کس
شعائر الهی را بزرگ شمارد به درستی که آن از تقوای قلوب است".
پس بزرگ داشت‌ها، از امور مطلوب و پسندیده است، اما این بدیهی است که هر قوم و ملتی در شکل و شیوه اجرای این بزرگ داشت‌ها آداب و رسوم مخصوص به خود را دارند. این‌گونه رسومات تا وقتی که مخالف با اسلام و دستورات اسلامی نباشد، اشکالی نداشته و مورد قبول دین مبین اسلام است. به عنوان مثال برگزاری مراسم
عزاداری برای امام حسین (علیه‌السلام)، گریه کردن و گریاندن در عزای حسینی، از اموری است که در
مکتب تشیع بسیار بر آن تأکید شده است.
اما نحوه عزاداری و بزرگ داشت این واقعۀ مهم در میان کشور‌ها و فرهنگ‌های مختلف، متفاوت است. حتی در شهرهای ایران برگزاری این آیین کاملاً شبیه به هم نیست، بلکه هر منطقه‌ای برای خود آیین خاص و ویژه ای دارد. آنچه که در این‌گونه مراسم‌ها در درجۀ اول اهمیت قرار دارد، بزرگ داشت یاد و نام امام حسین (علیه‌السلام) است و در درجۀ دوم باید شکل مراسم نیز با اصول و دستورات اسلامی مخالفت نداشته نباشد. در ایران از زمان‌های قدیم مرسوم بوده که مجالسی برگزار شود و دسته‌جات عزاداری به خیابان‌ها بیایند و عزاداری کنند که این روش مورد قبول و تاکید علما هم بوده است. چنان که
امام خمینی (ره) می فرماید: "ما باید حافظ این سنت‌های اسلامی، حافظ این دسته‌جات مبارک اسلامی (باشیم) که در
عاشورا، در
محرم و
صفر در مواقع مقتضی به راه می افتد، تاکید کنیم که بیشتر دنبالش باشند".
مرحوم
شیخ طوسی از
امام صادق (علیه‌السلام) حدیثی نقل می‌کند که نشان می‌دهد زنانی که از
سادات فاطمی بودند در زمان ایشان چگونه عزاداری می‌کردند، امام (علیه‌السلام) می‌فرماید: زنانی که از سادات فاطمی بودند، پیراهن در این
مصیبت پاره می‌کردند و به گونه‌های خود سیلی می‌زدند. امام (علیه‌السلام) این
سنت سادات فاطمه را با این جمله تأیید می‌فرماید که: "برای مثل حسین (علیه‌السلام) باید چنین کرد".
متأسفانه باید گفت در این میان تحریفات و یا اعمال خلاف شرعی از ناحیه عده‌ای از بی‌خبران اتفاق افتاده است که علما آگاه و بیدار
شیعه در مقابل این‌گونه امور، موضع خود را مشخص کرده و
تکلیف همگان را نیز روشن نموده اند. مثلاً
قمه زنی وسیله‌ای برای ابراز ارادت بوده، اما بنابر مصالح جهان اسلام امام خمینی (ره) در اوایل انقلاب فرمودند: در وضع موجود قمه نزنند. و
آیت الله خامنه‌ای (حفظه الله) فرمودند: قمه زنی علنی و همراه با تظاهر
حرام و ممنوع است.
خلاصه تفاوت‌هایی که در انجام مراسم مذهبی در مواردی که چگونگی برگزاری آن از طرف شارع به ما نرسیده است و مردم را در این باره آزاد گذاشته است (بر خلاف عباداتی مثل
نماز و... که
شارع مقدس اسلام شکل برگزاری و نحوه آن را هم بیان کرده است و به احدی اجازه نداده است که نماز را بر طبق زبان، عادات و رسوم منطقه خاص خود بخواند.) وجود دارد، به خاطر تفاوت‌های فرهنگی و آدب و رسوم جوامع مختلف است که امری کاملا طبیعی و قابل قبول است.
اسلام‌کوئست، برگرفته از مقاله «مراسم مذهبی» تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۲/۱۴.
