مدرکات عقل
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: مدرکات
عقل ،
حسن اشیاء،
قبح اشیاء.
پرسش: ضمن بیان مدرکات عقل،
حسن و قبح ذاتی اشیاء را تعریف کنید؟
پاسخ: مدرکات عقل به دو نوع عقل نظری و عقل عملی تقسیم می‌شود.
فلاسفه‌ی اسلامی ، عقل بشر را دارای دو نوع درک می‌دانند؛ و به عبارت دیگر، مدرکات عقل دو نوع است:
یکی حقایق موجود در
جهان که وجود دارد و مربوط به عمل خارجی نیست، و به آن عقلِ نظری گویند.
و دیگری ملکات و افعال خارجی، یعنی
زیبایی‌ها که باید انجام و
زشتی‌ها که باید ترک شود، که به آن، عقل عملی گویند که همان
وجدان اخلاقی است.
دانشمندان
علم کلام (مبدا و
معاد ) و
علم اصول عقیده دارند که بعضی کارها و اوصاف، ذاتاً و با صرف نظر از دستورات دینی، زیبا و پسندیده‌اند، مثل
عدالت ،
امانت ، راستی، درستی،
دیگر دوستی و
احسان به
غیر...، و بعضی افعال و صفات نیز ذاتاً قبیح و ناپسندند، مانند،
دروغ ،
خیانت ،
ظلم و
بهتان .... و قایل‌اند همان‌گونه که در موجودات عالم خارج و دیدنی‌ها، زیبا و زشت وجود دارد، زیبا مثل درختان سرسبز، صورت زیبا، نهر جاری، گل و ترنم بلبل، و قیافه‌ی آهو و طاوس؛ زشت، مانند میمون، عنتر، جغد، ساختمان مخروبه و....
هم‌چنین در صفات و افعالی که به چشم دیده نمی‌شود نیز مناظر زشت و زیبا وجود دارد و در قسم اول چشم
انسان وسیله‌ی دیدن مناظر زیبا و زشت ظاهری و در قسم دوم،
وجدان اخلاقی وسیله و آینه‌ی دیدن زشتی‌ها و زیبایی‌های معنوی است. آن‌چه به نظر وجدان اخلاقی زیباست، حسن است و ارزش دارد و آن‌چه به نظر او زشت باشد، قبیح و ضد ارزش است، و این معنای حسن و قبح ذاتی اشیاست.
سایت اندیشه قم.
