ما زاغ البصر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: انحراف، دیدگان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، سرپیچی، آیات قرآن کریم.
پرسش: معنای عرفانی «مازاغ البصر و ما طغی» چیست؟
پاسخ:
زاغ در لغت به معنای منحرف شدن است.
طغی در لغت یعنی سرپیچی کردن.
برای روشن شدن این معنا که
پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله در موقع دیدن آیت کبرای الهی دیدگانش منحرف نشد و سرپیچی نکرد، («
وَ لَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً أُخْری عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهی عِنْدَها جَنَّةُ الْمَأْوی إِذْ یَغْشَی السِّدْرَةَ ما یَغْشی ما زاغَ الْبَصَرُ وَ ما طَغی لَقَدْ رَأی مِنْ آیاتِ رَبِّهِ الْکُبْری»؛ و به تحقیق او را در نزول دیگری هم دید، نزد
سدرة المنتهی که جنّة المأوی هم نزدیک آن است، آن گاه که
سدرة المنتهی را نوری خیره‌کننده پوشانده بود، دیدگان او خیره نشد و سرپیچی نکرد و از بزرگ ترین آیات پروردگار خود را به عیان دید»)
لازم است که این دیدار نبی اکرم را با دیدار
موسی علیه‌السلام در تجلی
کوه طور مقایسه کنیم. عرفای بزرگ نیز از همین نگاه به
تفسیر این
آیه پرداخته‌اند.
وقتی در
عالم ظاهر دیدگان آدمی با نوری بسیار شدید و خیره‌کننده مواجه شود، یا کور خواهد شد یا از نگاه کردن خواهد گریخت تا نابود نشود. خیره شدن دقیقاً همان معنای "زاغ" است وقتی در مورد نگاه به کار رود، و "طغی" در این‌جا به معنای سرپیچی از دیدن است. هم‌چنان که موسی ـ علیه‌السلام ـ موقع مواجه شدن با
نور تجلی، تحمل باقی ماندن را نداشت و بی‌هوش شد؛ چراکه به گفته
عرفا در عین فنای از صفات، از ذات خود فانی نشده بود تا بعد از
فنا، بقای الهی یافته و تحمل تجلی را داشته باشد. همان تجلی که کوه را متلاشی کرد و موسی ـ علیه‌السلام ـ تحمل آن را نداشت؛ ولی نبی اکرم در
معراج آن را متحمل شد؛ چراکه ذات خود او از نورانیت برتری برخوردار بود.
پایگاه اسلام کوئست.
