شعر عاشورایی عربی در قرون چهاردهم و پانزدهم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: ذکر مصائب،
زبان عربی،
امام حسین (علیه‌السّلام)،
حادثه عاشورا،
جهان اسلام.
پرسش: شعر عاشورایی عربی در قرن‌های چهاردهم و پانزدهم هجری چگونه بود؟
پاسخ: در دوره قرون چهارده و پانزده بیش از دویست شاعر به زبان عربی درباره امام حسین (علیه‌السّلام) و
حادثه عاشورا شعر سروده‌اند. در میان شاعران این دوره، بزرگانی چون:
سیدجعفر حلّی،
محمّدحسین کاشف‌الغطاء، نَزار قَبّانی،
احمد شوقی، بچشم می‌خورند.
اما از ویژگی‌های این اشعار علاوه بر ذکر مصائب بهره‌گیری شعرا از قیام امام حسین (علیه‌السلام) می‌توان اشاره کرد و همچنین شعرایی فرا مذهبی از
اهل سنت حتی فرا دینی در رثا و مصائب امام حسین (علیه‌السلام) شعر سرودند.
در این دوره، بیش از دویست شاعر
به زبان عربی درباره
امام حسین (علیه‌السّلام) و
حادثه عاشورا، شعر سروده‌اند. در میان شاعران این دوره، بزرگانی چون:
سیدجعفر حلّی،
محمّدحسین کاشف‌الغطاء، نَزار قَبّانی،
احمد شوقی، عبدالحسین اُزری و مهدی جواهری، به چشم می‌خورند.
در اشعار این دوره، علاوه بر رثا و
ذکر مصائب ـ‌که عنصر مشترک همه ادوار تاریخی بوده است‌ـ، ویژگی‌هایی که با اوضاع و احوال فرهنگی ـ اجتماعی جهان این روزگار نیز بی‌ارتباط نیست، مشاهده می‌گردد. از ویژگی‌های شعر این دوره، به این موارد می‌توان اشاره کرد:
در دوران معاصر،
جهان اسلام، با جنبش‌های اجتماعی و آزادی خواهانه‌ای همراه بوده است.برخی از شاعران عرب در حمایت از این آرمان‌ها، به حادثه عاشورا و
قیام امام حسین (علیه‌السّلام) توجّه کرده‌اند، چنان‌که توجّه به حوادث
فلسطین و
جنوب لبنان و مرتبط ساختن آن با حادثه عاشورا، مشهود است.
نَزار قَبّانی، حوادث جنوب لبنان را به حادثه عاشورا گِره می‌زند و می‌سراید: «سَمَّیتُکَ الجَنوب یا لابِساً ••• عَباءَةَ الحُسَین و شَمسَ کَربَلاءِ.»
من، تو را جنوب می‌نامم ••• ای که عبای حسین بر دوش داری و خورشید کربلایی!
و حسین سلیم، شاعر لبنانی، شهرها و آبادی‌های جنوب لبنان را فرزندان امام حسین (علیه‌السّلام) می‌داند: «ایهِ بَنتَ الحُسَینِ ارضَ الرُّجولَةِ ••• انتِ شَمسٌ عَلَی الرِّمالِ خجولَةُ...»
[
و جنوب لبنان
] فرزند حسین و سرزمین جوانمردی است ••• و تو چون خورشید آرامی هستی که بر شنزارها تابیده‌ای....
جواد جمیل، شاعر عراقی نیز تاثیر عاشورا را در قیام بر ضدّ ستمگران، چنین به تصویر می‌کشد: «لَم یَبقَ مِن جُرحِ الحُسَینِ سِوَی التَّمَرُّدِ وَ التَحدّی ••• جُرحٌ لَهُ وَ الشَّمسُ الفُ غَدٍ یَجیءُ و اَلفُ وَعدٍ.»
از زخم‌های حسین جز نافرمانی [
از ستمگر
] و مبارزه طلبی، به یادگار نماند.
او زخم برداشت؛ امّا خورشیدِ هزاران صبح و هزاران وعده دیگر، خواهند آمد.
اگر در دوره‌هایی شعر عاشورایی، فرا مذهبی شد و از مرز شیعیان، عبور کرد و دوستداران اهل بیت (علیهم‌السّلام) در میان
اهل سنّت، به سرودن شعر پرداختند، در دوره معاصر، شعر عاشورایی فرا دینی شده و برخی از پیروان سایر ادیان نیز درباره عاشورا، شعر سروده‌اند.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «شعر عاشورایی عربی در قرون چهاردهم و پانزدهم» تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۹/۲۷.
