شبهه بارور کردن ابرها و انحصار نزول باران در خدا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: پیشرفت علم،
خدا،
باران مصنوعی، آب شور، آب شیرین،
سوره واقعه.
پرسش: آیاتی وجود دارد که جابجایی ابرها و نزول باران و تقسیم آب‌ها به شور و شیرین را در حیطه
قدرت خدا می‌داند؛ اما امروزه با دانش روز ابرها بارور شده و در جای دلخواه می‌بارند! آب شور تبدیل به شیرین می‌شود و...! آیا این پیشرفت‌ها، آن آیات را به چالش نمی‌کشد؟!
پاسخ اجمالی: اگر بشر امروز به
دانش و توانایی‌هایی در زمینه
علوم طبیعی دست یافته است، این نمی‌تواند
ربوبیت الهی را زیر سؤال ببرد؛ چون زمینه گفتار در این آیات آن نیست که بخواهد تاثیر عوامل و اسباب را انکار کند، بلکه می‌خواهد بگوید؛ آیا تاثیر این اسباب از خود آنها است و یا از خدا؟! و اثبات کند که اگر اسباب طبیعی و مصنوعی سببیت و تاثیری دارند خدا این توانایی را به آنها داده و خود اسباب را هم خدا آفریده است و هر لحظه که بخواهد می‌تواند هم اسباب طبیعی و هم اسباب ساخت بشر را بی‌تاثیر کند؛ زیرا سر نخ تمام اثرها و مؤثرها به خدا منتهی می‌گردد. از‌همین‌رو است که خدا زراعت، کشتی‌رانی و اموری از این دست را که با استفاده از دانش همان زمان نیز در دستر‌س بود، به خود نسبت می‌دهد.
این نوع پرسش‌ها ممکن است نسبت به برخی دیگر از آیات قرآن هم مطرح شود؛ لذا در یک پاسخ کلی باید گفت؛ خدای متعال در این آیات به دنبال آن نیست که بگوید بشر هیچ استعداد و توانایی ندارد، بلکه می‌خواهد از طریق طبیعت نقش خود را در
جهان هستی به رخ منکران کشیده و نشانه‌های الهی را به مردم گوشزد کند؛ لذا در این‌گونه موارد هیچ نقصی بر این آیات وارد نمی‌شود. اگر بشر امروز به دانش و توانایی‌هایی در زمینه
علوم طبیعی دست یافت، این نمی‌تواند ربوبیت پروردگار را زیر سؤال ببرد؛ چون زمینه گفتار در این آیات آن نیست که بخواهد تاثیر عوامل طبیعی را انکار کند، بلکه می‌خواهد بگوید؛ آیا تاثیر این اسباب از خود آنها است و یا از خدا است؟ و اثبات کند که اگر اسباب طبیعی سببیت و تاثیری دارند، خدا این توانایی را به آنها داده و خود اسباب را هم خدا آفریده است؛ یعنی اسباب و عواملی که این اسباب را پدید می‌آورند، هم خودشان و هم اثرشان آفریده خدا هستند، و سر نخ تمام اثرها و مؤثرها به خدا منتهی می‌گردد.
و آیاتی، نظیر «اَ اَنْتُمْ اَنْزَلْتُمُوهُ مِنَ الْمُزْنِ اَمْ نَحْنُ الْمُنْزِلُونَ»،
در صدد بیان همین مطلب است.
البته دانشمندانی که توانستند چنین خدمتی را به بشر ارائه دهند که مثلاً ابر را بارور کنند، و از آن
باران تولید کنند، یا دستگاه‌هایی بسازند که املاح آب شور را گرفته و آب شیرین تحویل دهند، چنین ادعایی ندارند که دیگر ربوبیت الهی تعطیل شده است! اگر هم چنین تصوری داشته باشند، باز ضرری به جایی نمی‌زند؛ چون خود انسان، اقیانوس‌ها و ابرها و... همه مخلوق پروردگاری هستند که اینها را آفرید، و بسیاری از این فعل و انفعالات در عالم طبیعت چه در به وجود آمدن و چه در جلوگیری و دفع، از قدرت بشر خارج بوده و تحت کنترل پروردگار جهانیان است.
به عنوان مثال خداوند در آیه ۶۳و ۶۴ سوره واقعه می‌فرماید: «اَ فَرَاَیْتُمْ ما تَحْرُثُونَ، اَ اَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ اَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ».
"حرث" مصدر فعل "تحرثون" به معنای کار کردن در زمین، یعنی شخم و پاشیدن بذر است.
یعنی آیا این شمایید که این
بذر را می‌رویانید و رشد می‌دهید، به حدی که تبدیل به دانه شود؟ یا کار شما تنها افشاندن تخم و بذر است، و ما افشانده شما را می‌رویانیم و رشد می‌دهیم، تا به حدی که کامل شود و محصول دهد و اگر اراده ما نبود که به شما روزی دهیم، و زراعت را به ثمر برسانیم، می‌توانستیم آن‌را قبل از به ثمر رسیدن بخشکانیم و با وزش بادها خرد و متلاشی کنیم و چیزی برایتان باقی نگذاریم آن وقت تعجب می‌کردید و از آفتی که به زراعتتان رسیده افسوس می‌خوردید، و ماجرا را برای یکدیگر بازگو نموده، می‌گفتید: «اِنَّا لَمُغْرَمُونَ»،
براستی در غرامت و خسارت سنگینی واقع شدیم، مالمان از دست رفت، و وقتمان تلف شد، و زحماتمان به هدر رفت: «لَوْ نَشاءُ لَجَعَلْناهُ حُطاماً فَظَلْتُمْ تَفَکَّهُونَ».
این آیه در حقیقت روی این مسئله تاکید دارد که انسان هیچ نقشی در مسیر نمو و رشد گیاهان، جز برخی فعالیت‌های مبتنی بر
دانش تجربی ندارد. و اگر خداوند بخواهد این زراعت را تبدیل به یک مشت کاه درهم کوبیده کند، می‌تواند؛ از‌این‌رو است که
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: «لا یقولن احدکم زرعت و لیقل حرثت»؛
کسی از شما نگوید که من زراعت کردم، بلکه بگوید بذر افشاندم و کاشتم؛ چرا که این خداوند است که می‌رویاند و محصول می‌دهد: «فان الزارع هو اللَّه».
درست است که انسان امروز می‌تواند آب شور را شیرین کند، اما خدا هشدار می‌دهد که اگر بخواهیم می‌توانیم تمام آب‌های شیرین را تلخ و غیر قابل نوشیدن کنیم!
ساخت و حرکت کشتی با استفاده از دانش پیشینانی بوده که بسیار قبل از
نزول قرآن می‌زیستند. اما خداوند بارها و بارها این صنعت را به خود نسبت داده و امکان از کارانداختن و غرق‌کردن آن را نیز گوشزد می‌کند.
و....
به همین دلیل، اگر امروزه بشر توانسته به برخی پیشرفت‌ها در استفاده بهینه از طبیعت دست یابد، چیزی تغییر نکرده و در حقیقت این آیات تذکری است که انسان‌ها بدانند پیدایش مواد اولیه، عناصر و موجوداتی که از موادّ و عناصر تشکیل شده‌اند، به دست بشر نبوده، چنانچه برخی چنین گمان می‌کنند که اختراعات و صنایع دست بشری که مردم این زمان را به خود مشغول نموده، یک قدرت خلاقیّت در آنها به‌کار برده شده است. اما انسان خردمند می‌داند که فقط هنر مخترعان صنایع، بعد از زحمات بسیاری که چه خود آنان متحمل گردیده و چه در اثر کوشش مردمان پیش از آنها به دست آمده این است که به تجربه و آزمایش بسیار به بعض خواصّ و آثاری که خالق متعال در نهاد این مواد قرار داده پی‌برده‌اند، و در آن عمل نموده و به کار بسته‌اند. در صورتی که خود آنها و آنچه در آن عمل می‌کنند، مخلوق و آفریده شده حق تعالی می‌باشند. چنانچه
قرآن کریم می‌فرماید: خدا هم خودتان و هم آنچه می‌سازید را آفریده است! «وَ اللَّهُ خَلَقَکُمْ وَ ما تَعْمَلُونَ».
تمام این اختراعات و انکشافات اندک از آن چیزی است که در طبیعت وجود دارد، اصل صنایع و اختراعات امروزه تقلید ناقصی است، از بعض موجوداتی که قادر متعال در این جهان پهناور پدید آورده است. مثلاً اختراع هواپیما می‌تواند الهام گرفته از پرندگان باشد که میلیون‌ها سال است در هوا در حال پروازند. انسان امروزی حتّی اگر بتواند رباتی بسازد که بیشتر توانایی‌های آدمیان را داشته و در مواردی برتر از آنان هم باشد، باز نمی‌تواند با خالق هستی به رقابت برخیزد؛ چرا که غیر از حق تعالی کسی به این قوه خلاقیت نخواهد رسید که بتواند چیزی را از عدم به وجود آورد، بلکه هنر انسان‌ها این است که تنها به خواصّ و آثاری که در طبیعت پنهان شده، پی می‌برند؛ یعنی می‌فهمند که مواد را اگر به طرز خاصّی با هم ترکیب نمایند، دارای چه اثری می‌گردد، لکن خلقت مواد و آثاری که در آن نهفته است، به دست آنها نیست؛ نه ذره‌ای را می‌توانند از نیستی به هستی آرند، و نه از هستی به نیستی ببرند.
خلاصه این‌که آنان فقط
علت مُعِدّه و
صوری و عرضی مخترعات خود می‌باشند، نه
علت فاعلی و
علت موجده، بلکه فقط خدای تعالی است که مُبدا و پدید آورنده موجودات است.
بنابراین، این تاثیر اندک انسان در طبیعت، نه به کلیت این آیات ضرر می‌زند، و نه در ربوبیت پروردگار خللی ایجاد می‌کند و همان‌گونه که در آیه ۶۴ سوره واقعه خواندیم، مشخص است که حتی در زمان نزول آیه، کشاورزان در زراعت محصولات کشاورزی بی‌تاثیر و یا کم تاثیر نبودند. با این وجود خدا زراعت را به خود نسبت می‌دهد، بر‌این‌اساس، اگر انسان حتی بتواند با روش‌های جدید ابر را بارور کند و باران تولید نماید، اگر
اراده الهی پشت سرش نباشد، نه انسان می‌تواند دست به چنین اختراعاتی بزند، و نه اختراعات او می‌تواند درست عمل کند و به ثمر بنشیند!
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «شبهه بارور کزدن ابرها و انحصار نزول باران در خدا»، تاریخ بازیابی۱۴۰۰/۲/۲۰.
