شادی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: شادی، نشاط، قرآن.
پرسش: آیا در
قرآن کریم درباره شادی و نشاط مطلبی آمده است؟
پاسخ: اسلام اهمیت خاصی به شادی و نشاط داده است؛ اما برای آن معیار و ملاکی نیز تعیین کرده است، شادی‌هایی که در راستای اهداف
مقدس اسلام و احیای ارزش‌های انسانی باشد؛ ممدوح و پسندیده است.
شادی در قرآن، جایگاه خاصی دارد و به گونه‌های مختلف، مورد تأیید و توجه قرآن قرار گرفته است؛ اما نه شادی بیهوده و عیش، بلکه شادی توأم با اهداف الهی و انسانی.
آیات قرآن به صورت کلی به شادی پرداخته، اما
احادیث به صورت مفصل و جزئی به شادی و اسباب آن اهتمام خاص نشان داده است.؛ لذا آیات قرآن درباره شادی دو دسته‌اند؛
دسته‌ای از آیات،
مؤمنین را دعوت به شادی نموده؛ مانند آیه:
«
قل بفضل الله و برحمته فبذلک فلیفر حوا هو خیر ممّا یجمعون»؛
«(ای
رسول خدا!) به خلق بگو که شما باید منحصراً به
فضل و
رحمت خدا شادمان شوید (و به
نزول قرآن مسرور باشید) که آن بهتر و مفیدتر از ثروتی است که برای خود اندوخته می‌کنید».
همچنین قرآن، زمانی که وعده‌های الهی، مبنی بر نصرت و
پیروزی در میان
اهل کتاب بر
مشرکان مجوس، محقق می‌شود، می‌فرماید:
«
... و یومئذٍ یفرح المؤمنون بنصرالله»؛
و در آن روز (که رومیان فاتح شدند)
مؤمنان شاد می‌شوند به یاری
خداوند...».
بنابراین شادی‌ها براساس ارزش‌ها و اهداف
مقدس قرآن و
پیروزی موحدین بر
مشرکین است.
دسته دیگری از آیات قرآن، شادی را مذمت نموده، مانند:
قرآن مجید در داستان
قارون که فردی
خودخواه و
مغرور بود و شادی‌های مستانه داشت. از
زبان قومش می‌فرماید: «
اذ قال له قومه لاتفرح انّ الله لا یحب الفرحین؛
به خاطر بیاور هنگامی که قوم
قارون به او گفتند: این همه شادی مغرورانه مکن که خداوند شادی‌کنندگان مغرور را دوست نمی‌دارد».
همچنین در بیان عذاب‌های
دوزخیان می‌فرماید: «
ذلکم بما کنتم تفرحون فی الارض بغیر الحقّ و بما کنتم تمرحون؛
این (
عذاب) به خاطر آن است که به ناحق در
زمین شادی می‌کردید و از روی
غرور و مستی به خوشحالی می‌پرداختید».
احادیث معصومین که
مفسر و مبین
آیات الهی می‌باشد، معیار و ملاک شادی‌ها را بیان کرده است؛ مانند:
حضرت علی (علیه‌السلام) می‌فرماید: «
سرور المومن بطاعة ربّه و حزنه علی ذنبه»؛
شادی مؤمن به طاعت پروردگار می‌باشد و
حزنش بر
گناه و
عصیان است.
از
پیامبر اسلام (صلي‌الله‌عليه‌وآله) سؤال شد: بهترین بندگان
خدا چه کسانی هستند؟ فرمود: آن‌هایی هستند که وقتی نیکی می‌کنند، خوشحال می‌شوند و زمانی که بدی کردند، ناراحت هستند و طلب
استغفار می‌کنند».
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: «شادی به سه خصلت است:
وفاداری، رعایت حقوق دیگران، ایستادگی در گرفتاری‌ها و مشکلات».
حضرت علی (علیه‌السلام) در نامه‌ای به
عبدالله بن عباس می‌فرماید: شادی تو به خاطر احیای
حق یا نابودی
باطل باشد.
همچنین در
روایات شرایط و آداب شادی را بیان کردند. برای مثال آمده است: شادی همراه
گناه و
معصیت نباشد، همراه با اذیت و آزار نباشد،
لهو نباشد و....
حاصل اینکه،
اسلام اهمیت خاصی به شادی و نشاط داده است؛ اما برای آن معیار و ملاکی نیز تعیین کرده است، شادی‌هایی که در راستای اهداف مقدس اسلام و احیای ارزش‌های انسانی باشد؛ ممدوح و پسندیده است.
هم‌چنان که از
حضرت علی (علیه‌السلام) روایت شده که:
«
السرور، یبسط النفس و یثیر النشاط»؛
شادمانی، موجب انبساط
روح و مایه وجد و نشاط می‌شود.
۱. کتاب غم و شادی، محمد اکبری.
۲. کتاب‌های تفسیری ذیل آیات معرفی شده در متن پاسخ.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «شادی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۹/۲۴.
