سوره الرحمن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: سوره الرحمن.
پرسش: شأن نزول و محتوای سوره الرحمن چیست؟
پاسخ:
مفسران
قرآن کریم در علت و
سبب نزول سوره الرحمن می‌گویند، چون
قریش نام رحمان را کم شنیده بودند، هنگامی‌که آیه ۶۰ سوره فرقان: «
وَ إِذا قِیلَ لَهُمُ اسْجُدُوا لِلرَّحْمنِ »؛ «و چون به آنان گفته شد که رحمان را
سجده کنید، گفتند: رحمان چیست؟»
بر
پیامبر نازل گردید، قریش گفتند: (ما الرّحمن)؛ یعنی این رحمان کیست و چیست؟ خداوند در مقابل این گفتار آنان سوره «الرّحمن» را نازل کرد.
البته در روایتی از
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ نقل شده است: سوره الرّحمن از اول تا آخر آن درباره ما (
اهل بیت ) نازل شده است.
سوره الرحمن در
مکه نازل شده و ۷۸ آیه دارد. از آنجا که این سوره بیانگر انواع نعمت‌ها و مواهب بزرگ الاهی است، با نام
مقدس «رحمان» که رمزی از
رحمت واسعه اوست، آغاز می‌شود؛ چراکه اگر صفت «رحمانیت» او نبود، این چنین خوان
نعمت را برای دوست و دشمن نمی‌گستراند.
این سوره در مجموع بیانگر نعمت‌های مختلف «معنوی» و «مادی» خداوند است که بر بندگان خود ارزانی داشته و آنها را غرق در آن ساخته است؛ لذا با نام
مبارک رحمان که رحمت واسعه الهی را بازگو می‌کند، آغاز شده و با جلال و اکرام خداوند به پایان رسید و ۳۱ بار جمله «
فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ » که به‌وسیله آن از بندگانش اقرار بر نعمت‌های خود می‌گیرد، در آن ذکر شده است.
بنابراین از یک نظر مجموع سوره یک بخش به هم پیوسته پیرامون نعمت‌های خداوند منان است؛ اما از نظر دیگر می‌توان محتوای آن را به چند بخش تقسیم کرد:
بخش اول، مقدمه و آغاز
سوره است. این بخش از نعمت‌های بزرگ خلقت، تعلیم و
تربیت ، حساب و میزان، وسائل رفاهی
انسان و غذاهای روحی و جسمی او سخن می‌گوید.
بخش دوم، توضیحی است بر چگونگی
آفرینش انسان و
جن .
بخش سوم، بیانگر نشانه‌ها و آیات خداوند در
زمین و آسمان است.
بخش چهارم، از نعمت‌های دنیوی فراتر رفته، سخن از نعمت‌های
جهان دیگر است که با دقت و ظرافت خاصی ریزه‌کاری‌های نعمت‌های بهشتی ـ اعم از باغ‌ها، چشمه‌ها، میوه‌ها، همسران زیبا و باوفا، و انواع لباس‌ها ـ توضیح داده شده است.
سرانجام در بخش پنجم این سوره، اشاره کوتاهی به سرنوشت مجرمان و قسمتی از مجازات‌های دردناک آنان آمده است.
گفتنی است، از آنجا که اساس سوره بر بیان
رحمت الهی است. در این قسمت (مجازات مجرمان) توضیح زیادی داده نشده؛ اما بر عکس نعمت‌های بهشتی به‌صورت مشروح و گسترده آمده است.
پایگاه اسلام کوئست.
