رنگ عمامه پیامبر و امامان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: عمامه، پیامبران،
امامان،
پیامبر،
مکه.
پرسش: رنگ
عمامه امامان (علیه‌السّلام) چه بوده و پیامبران و امامان (علیهم‌السّلام) کدام را می‌پوشیدند؟ آیا حدیثی در خصوص سیاه یا سفید بودن عمامه وجود دارد که علماء کنونی آن را می‌پوشند؟
پاسخ: بسیاری از اقوام و گروه‌های بشری حتی در جهان متمدن امروز نیز، علائم و نشانه‌هایی دارند، که از آن طریق همدیگر را شناسائی نموده و ارتباط برقرار می‌نمایند.
سادات نیز به سبب جریانهای تاریخی و انگیزه‌های مذهبی و اجتماعی و... از شعارها و علائم خاصی پیروی می‌کردند. از نظر دینی، استفاده سادات از عمامه سیاه، تاسی و پیروی از جد بزرگوارشان
حضرت رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌باشد. روایات زیادی وجود دارد که آن حضرت عمامه سیاه داشته است. همچنین نقل شده است که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از رنگهای دیگر مخصوصا سفید، عمامه برسر می‌گذاشته است.
بسیاری از اقوام و گروه‌های بشری حتی در جهان متمدن امروز نیز، علائم و نشانه‌هایی دارند، که از آن طریق همدیگر را شناسائی نموده و ارتباط برقرار می‌نمایند؛ مانند: لباس‌های بلوچی، لباس‌های کردی، سبیل گذاشتن در میان اهل حق، عمامه و ریش بلند و لباس مخصوص در میان مولوی‌ها در ایران و لباس‌های عربی در کشور‌های عربی، عمامه و سبیل در میان سیک‌های هند و...
سادات نیز به سبب جریانهای تاریخی و انگیزه‌های مذهبی و اجتماعی و... از شعارها و علائم خاصی پیروی می‌کردند. از نظر دینی، استفاده سادات از عمامه سیاه، تاسی و پیروی از جد بزرگوارشان حضرت رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌باشد. روایات زیادی وجود دارد که آن حضرت عمامه سیاه داشته است.
شمس الدین ذهبی (دانشمند بزرگ
اهل سنت ) در مورد سیاه بودن عمامه حضرت پنج روایت را از
صحاح سته و سایر منابع ذکر می‌کند
که در اینجا به جهت اختصار به دو روایت اکتفاء می‌شود.
جابر روایت می‌کند که پیامبر در روز
فتح مکه وارد شهر شد در حالی که عمامه سیاه بر سر داشت. «عن جابربن عبدالله. ان النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) دخل مکة یوم الفتح و علیه عمامة سوداء»
جعفر بن عمرو بن حریث می‌گوید: پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را روی منبر دیدم در حالی که عمامه سیاه بر سر داشت و یک طرف آن بین شانه‌های او آویزان بود. «بابما یذکر من آثار النبی، «عن جعفر بن عمرو بن حریث عن ابیه: رایت النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) علی المنبر و عیه عمامة سوداء قد ارخی طرفها بین کتفیه»
همچنین پوشیدن عمامه سیاه میان اعراب مرسوم بوده، و حضرت
علی بن ابیطالب و
عبد الرحمن ابن عوف و
سعید بن مسیب و
عمر و
معاویه و
ابوموسی اشعری و
محمد بن حنیفه و... عمامه شان سیاه بود.
در دوران
عباسیان چون جامه سیاه شعار آنان بوده و عموم مسلمانان ناگزیر بودند که عمامه همرنگ آنان بر سر بگذارند ائمه (علیه‌السّلام) با این کار مخالفت می‌کردند و فقط در بعضی از مواقع که مجبور می‌شده‌اند، از روی
تقیه از رنگ سیاه استفاده می‌کردند. در روایتی
داود رقی می‌گوید: «شیعیان همیشه از
امام صادق (علیه‌السّلام) در مورد پوشیدن سیاه سؤال می‌کردند. حضرت را دیدیم که نشسته بود در حالی که
جبه (نوعی لباس گشادی که روی بقیه لباس‌ها پوشیده می‌شود) سیاه و کلاه سیاه و خف (جوراب چرمی) سیاه با آستر سیاه پنبه‌ای پوشیده بود. سپس فرمود: "قلب خود را سفید کن هر چه می‌خواهی بپوش. "
صدوق ؛ در توضیح فرموده است: " حضرت این کار را از روی اجبار و تقیه انجام داده است: زیرا وی در نزد دشمنان متهم بود که پوشیدن سیاه را جائز نمی‌داند. " «کانت الشیعة تسال اباعبدالله علیه‌السّلام عن لبس السواد قال فوجدناه قاعدا علیه جبة سوداء و قلنسوة سوداء و خف اسود مبطن سبواد... ثم قال: بیض قلبک والبس ما شئت، قال الصدوق: فعل ذلک کله تقیة لانه کان متهما عند الاعداء بانه لا یری لبس السواد...»
ابن عنبه می‌نویسد که
سید رضی؛ در میان طالبین اولین کسی بود که از علائم سیاه استفاده نمود. «و هو اول طالبی جعل علیه السواد».
از این عبارت فهمیده می‌شود که: قبل از سید رضی؛ سادات از رنگ سیاه به عنوان شعار و علامت استفاده نمی‌کردند. و سید رضی؛ آغازگر شعار استفاده از علامت سیاه می‌باشد.
پس از سید رضی؛ به مرور استفاده از رنگ سیاه به عنوان علامت سادات در بین سادات و
بنی هاشم مرسوم می‌شود. (سید رضی؛ متولد ۳۵۹ و متوفی ۴۰۶ هجری قمری می‌باشد) بنابراین استفاده از علامت سیاه در بین سادات از ابتدای قرن چهارم به بعد مرسوم گردیده است. قبل از سید رضی؛ سادات از رنگ سیاه استفاده نمی‌کردند و یکی از علل آن مبارزه منفی آنان با
بنی عباس بود که رنگ سیاه را شعار خودشان قرار داده بودند و به همین جهت روایاتی در کراهت پوشیدن لباس سیاه وارد شده است.
همچنین نقل شده است که
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از رنگهای مختلفی عمامه برسر می‌گذاشت، از جمله:
سحاب (ابر) که عمامه‌ای بود سفید رنگ و بدین نام موسوم گردیده بود
در تاریخ نام عده‌ای از بزرگان صدر اسلام بچشم می‌خورد که عمامه‌هایشان سفید بوده از جمله حضرت
علی بن الحسین (علیه‌السّلام)،
سالم بن عبدالله،
سعید بن جبیر،
خارجه بن زید .
در زمان
حضرت رضا (علیه‌السّلام) شعار علویان جامه سبز بود و در این روزگار پوشیدن عمامه سبز شایع شد.
عده معتقدند که شاهان صفوی، عمامه سیاه را برای سادات شعار و علامت قرار دادند، تا به عنوان وارثان مظلومیت
امام حسین (علیه‌السّلام) دائما در مصیبت جدشان عزادار باشند. مشکلی که این نظر دارد، عدم سازش آن با فرهنگ مردم
ایران است؛ زیرا در عزاداریها لباس سیاه می‌پوشند نه عمامه سیاه.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «رنگ عمامه پیامبر و امامان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۲/۱۲.
