را ه های از بین بردن بد خلقی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: خوش خلقی،
بد خلقی.
پرسش: چه راه حل‌هایی جهت از بین بردن بدخلقی به کار ببریم و خوش خلقی را سرمشق
زندگی قرار دهیم؟
پاسخ: برای از بین بردن بدخلقی راه هایی از جملخ موارد زیر وجود دارد: در عواقب شوم آن
تفکر و اندیشه کنند، از عوامل بوجود آورند بدخلقی دوری کنند،
تلقین مثبت کنند، از رفیقان و
دوستان بدخلق دوری جوید و...
در رابطه با این سئوال مناسب است به تبیین چند مطلب پرداخته شود.
الف) معنای خوش خلقی و بدخلقی. ب) اهمیت خوش خلقی در روایات و آیات
قرآن. ج) آثار و پیامدهای
حسن خلق. د) درمان
سوء خلق.
حسن خلق به معنی خاص، آن است که انسان با
گشاده‌رویی و چهره شاد و زبان نرم و ملایم با مردم روبرو شود، و در هر جا و با هر کسی با
خوشرویی برخورد کند، به عکس،
کج خلقی و ترش‌رویی آن است که سخنان خشن و خشک و فاقد لطف و
محبت داشته باشد و طوری برخورد کند که باعث
نفرت عموم مردم باشد.
در حدیث جامع و جالبی از
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ در تعریف حسن خلق چنین آمده است، یکی از یاران
امام پرسید: «ما حَدّ حسنِ الخلقِ؛ تعریف حسن خلق چیست؟» امام ـ علیه السلام ـ فرمود: «تَلینُ جانبک و تُطَیِب کلامُکُ و تلقی اَخاکُ بِبشرٍ حَسَنٍ؛ با نرمش و
مدارا با مردم رفتار کنی و سخن خویش را پاکیزه گردانی، و
برادرت را با خوش رویی
ملاقات کنی».
در زمینه خوش خلقی و برخورد خوب با همه مردم، روایات فراوانی در منابع
اسلامی وجود دارد.
در حدیثی از
پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‌خوانیم که فرمود: «اَکثَر ما تَلِج بِهِ اُمتی الجَنَّة التقوی و حُسن الخلق؛ بیش‌ترین چیزی که امت من به سبب آن وارد
بهشت می‌شوند
تقوی و حسن خلق است».
در حدیث دیگری
حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ فرمود: «اَکمَلُکم ایماناً اَحسُنکم خُلقاً؛ کامل‌ترین شما از نظر
ایمان کسی است که
اخلاقش نیکوتر باشد».
در حدیثی از پیامبر گرامی اسلام می‌خوانیم که فرمود: «حسن خلق محبت و
دوستی را تثبیت می‌کند و دل‌های پراکنده را به هم پیوندی می‌زند».
و در حدیث دیگری از مولای متقیان علی ـ علیه‌السلام ـ است که فرمودند: «حسن خلق روزی‌ها را فراوان می‌کند و بر محبت دوستان می‌افزاید».
قرآن کریم می‌فرماید: «وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً وَ أَقِیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّکاةَ؛ با مردم با نیکی و خوبی برخورد کنید و
نماز را بپا دارید و
زکات را بدهید».
از آثار و برکات حسن خلق این است که مایه جلب محبت و صفا می‌شود و دیگر اینکه حسن خلق و خوشرویی شهرها را آباد و عمرها را زیاد می‌کند چرا که ویرانی آبادی‌ها بر اثر کشمکش‌ها و
پرخاشگری است. هرگاه پرخاشگری جای خود را به خوشرویی و حسن خلق دهد،
الفت و
مودت و
اتحاد که سرچشمه هر گونه آبادی و خیر و برکتی است حاصل می‌شود.
افزون بر آن خوش خلقی باعث
آرامش روح و مانع بروز
فشارهای روحی می‌باشد و از طرف دیگر
ثواب حسن خلق همسان با
مجاهد در راه
خداست و در روایات آمده که ثواب اخلاق نیکو همانند کسی است که همیشه
روزه دار است، حسن خلق باعث
موفقیت در مدیریت منزل، اجتماع، اداره و غیره است و رمز موفقیت مدیران توانا به خاطر حسن خلق آنان است.
و در مقابل سوء خلق از مهم‌ترین عوامل
نفرت و
انزجار و پراکندگی است و کسانی که به این درد مبتلا هستند غالباً در جامعه منزوی می‌شوند و در روایات شریف مذمت زیادی از سوء خلق شده است.
در حدیثی از پیامبر گرامی اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ آمده که فرمود: «از سوء خلق پرهیز کنید که این عمل سرانجام صاحب خود را به آتش
دوزخ گرفتار می‌کند».
و در روایتی نورانی از علی ـ علیه‌السلام ـ می‌خوانیم که فرمود: «لا وحشَةَ اَوحَشُ مِن سْوءِ الخُلق؛ وحشتی بدتر از سوء خلق نیست».
سوء خلق یکی از بدترین و مزاحم‌ترین صفات است که آثار مرگ‌باری در زندگی انسان و اطرافیان او دارد و افق زندگی را تیره و تار و شهد حیات را در کام
انسان مبدل به شرنگ می‌کند بنابراین کسانی که گرفتار این
رذیله اخلاقی هستند باید هر چه زودتر اقدام کنند از جمله اینکه:
۱. مبتلایان به این صفت باید همه روزه در عواقب شوم آن
تفکر و اندیشه کنند و روایات مطرح شده درباره
بداخلاقی را مکرر مرور کنند و آثار شوم بداخلاقی را در زندگی مبتلایان به آن مشاهده کنند که چگونه مردم از آن‌ها متنفر می‌شوند، و دیگر اینکه خوش خلقی را هر چند بصورت تصنعی ـ پیشه خود سازند تا این امر
عادت و
ملکه شود و بدخلقی‌های خود را هر روز یادداشت کرده و سعی کنند هر روز یکی را حذف کنند.
۲. و سعی کنند از عوامل بوجود آورند بدخلقی دوری کنند و به اموری دیگر مشغول شوند و برای خود سرگرمی داشته باشند و توجه زیادی به نکات ریز زندگی کنند.
۳. دیگر اینکه همه روزه به خود
تلقین کنند که من بداخلاق نیستم و دارای حسن خلقم این تلقین تدریجاً اثری می‌گذارد و جوانه‌های حسن خلق نمایان می‌شود.
۴. از رفیقان و
دوستان بدخلق دوری جوید و قطع رابطه کند و سعی کند با افراد با حوصله و خوش اخلاق ارتباط ایجاد کند.
۵. و دیگر اینکه سعی کند بیشتر از توان خود کار نکند و گرسنگی نکشد چون این‌ها باعث
پرخاشگری می‌شود.
۶. و سعی کند
اراده قوی داشته باشد و تصمیم بر ترک این
عادت بگیرد.
۷. سعی کنید از کارها و
فکرها و مکان‌هایی که غضب او را بر می‌انگیزد و ناراحتش می‌کند پرهیز کند.
۸. و سعی کند در مسائل ریز و جزئی زندگی وارد نشود تا باعث تحریک
هیجاناتش بشود .
۹. و خود را با مسائل معنوی مشغول کنند .
۱۰. و همواره به این فکر باشد که نکند من الآن بمیرم و اطرافیان به خاطر بدخلقی من از من راضی نباشند.
• محمد رضا مهدوی کنی، نقطه‌های آغاز در اخلاق اسلامی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۷۴.
• ناصر مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ج۳، انتشارات مدرسه امام علی بن ابیطالب، ۱۳۸۰.
• علی مشکینی، درسهای اخلاق، نشر الهادی، ۱۳۷۶.
• فیض کاشانی، راه روشن، (ترجمه کتاب محجة البیضاء)، ج۵، انتشارات آستان قدس رضوی، ۱۳۷۲.
اندیشه قم.
