خمس عشر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام سجاد علیه‌السلام، مناجات خمس عشر،
دعا، ترک
گناه.
پرسش: مناجات خمس عشر امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ از نظر سند در چه حد از اعتبار است؟ آیا صرفاً منسوب به ایشان است یا این‌که این انتساب احراز شده است؟
پاسخ:
زبان دعا از عناصر مشترک و مهم همۀ
انسان‌‌ها و فرهنگ‌هاست و جایگاه ویژه‌ای در
فرهنگ شیعی دارد. این
زبان مبارک، منشأ فطری و تاریخی به قدمت
تاریخ انسان دارد و ترجمان دعای حقیقی بوده و ارتباط ویژه و مقدسی بین
فقیر محض و غنی مطلق برقرار می‌کند. پس، هر دعایی که در این راستا و هماهنگ با
فطرت انسانی باشد، خواندن آن جایز است.
علامه مجلسی دربارۀ مناجات خمس عشر می‌گوید: «وَ مِنْهَا الْمُنَاجَاةُ الْخَمْسَ عَشْرَةَ لِمَوْلَانَا عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمَا وَ قَدْ وَجَدْتُهَا مَرْوِیَّةً عَنْهُ ـ علیه‌السلام ـ فِی بَعْضِ کُتُبِ الْأَصْحَابِ رِضْوَانُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ»؛ «این مناجات را در برخی از کتاب‌های اصحاب دیدم که از
امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ روایت کرده‌اند»؛
در‌حالی‌که ایشان نامی از آن کتاب‌ها نبرده و سند
روایت را هم نقل نکرده است.
شیخ حر عاملی نیز در «
الصحیفة الثانیة السجادیة» این مناجات پانزده‌گانه را از دعاهای سجادیه دانسته و بدون هیچ تردیدی به امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ نسبت داده است.
به‌هر‌حال این روایت، مرسل است، ولی چون مطالب و مفاهیم موجود در این مناجات‌ها با اصول و آموزه‌های قرآنی و دعاهای مأثور دیگر موافق است، خواندن آن اشکالی ندارد.
لازم نیست که در همۀ اوقات دعای ویژه و مخصوصی وارد شده باشد تا آن را بخوانیم؛ و هیچ فقیهی خواندن دعایی با محتوای درست و شرعی را
حرام ندانسته و منع نکرده است؛ همان‌طور که در‌این‌باره احادیثی نیز نقل شده است؛ مانند این که
امام باقر ـ علیه‌السلام ـ می‌فرماید: «در هفت مورد دعای مخصوصی نیاز ندارد:
نماز بر
میت،
قنوت، دعای مستجار (موضعی در
کعبه)، صفا و مروه، وقوف به
عرفات و دو رکعت طواف»؛
در این موارد می‌توان هر دعای مشروعی خواند.
«... دُعَاءُ الشِّیعَةِ الْمُسْتَضْعَفِینَ فَفِی کُلِّ عِلَّةٍ مِنَ الْعِلَلِ دُعَاءٌ مُوَقَّتٌ وَ أَمَّا دُعَاءُ الْمُسْتَبْصِرِینَ فَلَیْسَ فِی شَیْ‌ءٍ مِنْ ذَلِکَ دُعَاءٌ مُوَقَّتٌ لِأَنَّ الْمُسْتَبْصِرِینَ الْبَالِغِینَ دُعَاؤُهُمْ لَا یُحْجَبُ».
همچنین
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ فرمود: «دعای موقت (دعای به خصوص) برای شیعۀ مستضعف است؛ اما برای شیعۀ با
بصیرت و بینا دعای موقت نیست؛ زیرا به حد
بلوغ عقلی و
رشد فکری رسیده است (و می‌داند چه از خدا بخواهد و چه نخواهد)».
خواندن دعاهایی مانند مکارم الاخلاق، ابوحمزه ثمالی و همین مناجات پانزده‌گانه که در
مفاتیح الجنان نیز آمده‌اند، به
خودسازی و ترک
گناه کمک می‌رساند؛ و علمای
اخلاق نیز به خواندن آنها سفارش کرده‌اند؛ همان‌طور که محمدتقی مجلسی ـ پدر علامه مجلسی ـ می‌گوید: «شایسته است که سالک الی‌الله مداومت بر خواندن
مناجات خمس عشر داشته باشد».
پایگاه اسلام کوئست.
