خشوع مطلوب در نماز
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نماز،
خشوع.
پرسش: چه خشوعی در نماز مطلوب است؟
نکته قابل توجّه در تفسیر خشوع، این است که هر چند از نظر
قرآن و
حدیث، خشوع شامل فروتنی ظاهر و باطن می‌گردد، لیکن تردیدی نیست که مطلوب اصلی، خشوع قلبی و باطنی است؛ زیرا در صورتی که این معنا تحقّق یابد، خشوع ظاهری به دنبال آن خود به خود حاصل می‌شود، چنان‌که از
امام علی (علیه‌السّلام) روایت شده که فرمود:
«مَن خَشَعَ قَلبُهُ للَّهِ (عزّ‌وجلّ) خَشَعَت جَوارِحُهُ فَلا یَعبَثُ بِشَیءٍ؛
اگر کسی دلش برای خدای (عزّ‌وجلّ) فروتن باشد، اندامش نیز فروتن می‌شوند و با چیزی بازی نمی‌کند. و در حدیثی دیگر می‌فرماید که پیامبر (صلی‌اللَّه‌علیه‌وآله) شخصی را دید که در نماز با ریش خود بازی می‌کند.» خطاب به او فرمود:
«انّه لَو خَشَعَ قَلبُهُ لَخَشَعَت جَوارِحُهُ؛
اگر دلش خاشع بود اندامش نیز خاشع می‌شد.»
اما خشوع ظاهری بدون خشوع باطن، نه تنها مطلوب نیست، بلکه بسیار مذموم و نکوهیده است، چنان‌که پیامبر خدا (صلی‌اللَّه‌علیه‌وآله) می‌فرماید:
«ایّاکُم وَ تَخَشُّعَ النِّفاقِ، وَ هُو ان یُری الجَسَدُ خاشِعاً وَ القَلبُ لَیس بِخاشِعٍ؛
از خشوع منافقانه بپرهیزید و آن، چنین است که بدن خاشع نشان داده شود در حالی که دل خاشع نیست.»
و در حدیثی دیگر از ایشان آمده:
«ما زادَ خُشوعُ الجَسَدِ علی ما فی القَلبِ فهُو عندَنا نِفاقٌ؛
کسی که جسمش، بیش از دلش خاشع باشد، این در نزد ما،
نفاق است.»
بنا‌بر‌این، چکیده سخن در تفسیر خشوع مطلوب در نماز، عبارت است از: احساسِ حضور در محضر خدای سبحان با همه وجود، و توجّه تامّ قلب به ذات کبریایی او، به گونه‌ای که آثار آن، در اعضا و جوارح نمازگزار ظاهر گردد.
البته این حقیقت، مراتبی دارد که بالاترین مراتب آن، به اولیای خاصّ الهی اختصاص دارد
که در حال نماز در قلّه انقطاع از غیر باری تعالی و توجّه تام به حضرت حق قرار می‌گیرند، و دیگران، به میزان
مجاهدت و
خودسازی، می‌توانند به این قلّه، نزدیک شوند.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «وصل کردن روزه شعبان به ماه رمضان» تاریخ بازیابی۱۳۹۷/۷/۱۸.
