حکمت عبادات
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلید واژه: روزه، نماز، فوائد، حکمت
پرسش:با توجه به شرایط کنونی و تبلیغات منفی وسیع در خصوص
نماز و روزه ، توجیه کردن نسل جدید بسیار مشکل می باشد. خواهشمندم مرجعی مناسب در خصوص
فواید نماز و روزه به اینجانب معرفی کنید؟
پاسخ:همانطور که می دانید انسان علاوه بر جنبه مادی و جسمی، دارای جنبه معنوی و روحی هم هست و هر یک از آن ها در رسیدن به کمال مطلوب خود، برنامه های خاصی احتیاج دارند. یکی از برنامه هایی که جنبه معنوی دارد، تقوا و پرهیزگاری است. به این معنا که اگر انسان بخواهد خودش را از جنبه معنوی ارتقاء دهد و به عالم طهارت و رفعت متصل کند، اولین چیزی که باید بدان ملتزم بشود، جلوگیری از افسار گسیختگی خود است. او نباید خود را سرگرم لذت های جسمی و شهوات بدنی کند، باید خود را بزرگتر از آن بداند که زندگی مادی را هدف بپندارد.
غیرت دینی شما را می ستاییم. تبلیغ دین و ارشاد اطرافیان به مسایل دینی از اموری است که خداوند اجر فراوانی به این افراد وعده داده است.
در آیات قرآن و از طریق
پیامبر و
پیشوایان دینی نیز تنها بخشی از آثار و حکمت‌ها و فواید نماز و عبادت بیان شده است. با توجه به
آیات و
روایات در این زمینه، برخی از آثار و حکمت‌ها چنین است:
یکی از آثار بسیار مهم نماز قرب به خداوند است. این اثر
روح عبادت و نماز را تشکیل می‌دهد و یکی از آیات قرآن هدف
آفرینش انسان عبادت بیان شده است
که حکایت‌گر بُعد معنوی نماز و اهمیت آن است،
امام علی(ع) فرمود:«الصلوة قربان لکل تقی؛
نماز وسیله تقرب هر پرهیز کاری به خداوند است». در برخی از روایات از نماز به عنوان
معراج مؤمن یاد شده که اشاره به
آثار معنوی آن می‌باشد.
در قرآن آمده است:«اقم الصلوة لذکری؛
نماز را بر پا دار تا به یاد من باشی».
یکی از نویسندگان در
تفسیر این آیه می‌نویسد:«روح و اساس و هدف و پایه و مقدمه و نتیجه و بالاخره
فلسفه نماز همان یاد خدا است. همان «ذکر اللَّه» است که در آیه فوق به عنوان برترین نتیجه بیان شده است».
ذکر و
یاد خداوند نقش تعیین کننده در
آرامش روانی دارد. نماز به عنوان ذکر خدا به انسان‌های نماز گذار آرامش می‌دهد، «ألا بذکر اللَّه تطمئن القلوب؛
آگاه باشید یاد خدا مایه اطمینان است».
یکی از آثار مهم نماز جلوگیری از گناه است:«إنّ الصلوة تنهی عن
الفحشا و المنکر ».
طبیعت نماز از آن جا که انسان را به یاد خدا نیرومندترین عامل بازدارنده یعنی اعتقاد به مبدأ و معاد می‌اندازد، دارای اثر بازدارندگی از فحشا و منکر است. انسان که به نماز می‌ایستد و تکبیر می‌گوید، خدا را از همه چیز بالاتر می‌شمرد... بدون شک در قلب و روح چنین انسانی، جنبشی به سوی حق و حرکت به سوی پاکی و جهشی به سوی تقوا پیدا می‌شود...».
یکی از آثار بسیار مهم نماز گناه زدایی است. نماز وسیله شستشو از گناهان و مغفرت و
آمرزش الهی است.
پیامبر(ص) از یاران خود سؤال کرد:اگر بر در خانه یکی از شما نهری از آب صاف و پاکیزه باشد و در هر روز پنج بار خود را در آن شستشو دهید، آیا چیزی از آلودگی و کثافت در بدن او می‌ماند؟ در پاسخ عرض کردند، نه. حضرت فرمود:نماز درست همانند این آب جاری است. هر زمان که انسان نماز می‌خواند، گناهانی که در میان دو نماز انجام شده است، از بین می‌رود».
بزرگ‌ترین مصیبت برای رهروان راه حق آن است که
هدف آفرینش خود را فراموش کند. و غرق در زندگی مادی و لذائذ زودگذر گردند، اما نماز به حکم این که در فواصل مختلف در هر شبانه روز پنج بار انجام می‌شود، مرتباً به انسان اخطار می‌کند و هشدار می‌دهد و هدف آفرینش او را خاطر نشان می‌سازد... و این نعمت بزرگی است که انسان وسیله‌ای در اختیار داشته باشد که در هر شبانه روز چند مرتبه به او بیدار باش گوید.
یکی از عوامل مهم
تکبر زدایی نماز است؛ زیرا انسان در هر شبانه روز
هفده رکعت و در هر رکعت دو بار پیشانی بر خاک در برابر خدا می‌گذارد و خود را ذره کوچکی در برابر عظمت او می‌بیند، از این رو پرده‌های غرور و خودخواهی را کنار می‌زند. از این رو
علی(ع) بعد از بیان
فلسفه عبادت ، یکی از آثار نماز را تکبر زدایی بیان نمود:«خداوند
ایمان را برای پاکسازی انسان‌ها از
شرک واجب کرده است و نماز را برای پاکسازی از کبر».
نماز روح اخلاص و خداباوری را در انسان افزایش می‌دهد و نتیجه آن پرورش فضایل اخلاقی است، انسان با نماز خواندن خود را از جهان محدود ماده و چهار دیوار طبیعت بیرون می‌برد و به ملکوت آسمان‌ها دعوت می‌کند و با فرشتگان همصدا می‌شود و خدا را در همه حال حاضر و ناظر می‌داند.
علاوه بر آثار مذکور که معمولاً آثار خودی نماز محسوب می‌شوند، یکی از آثار مهم اجتماعی و سیاسی نماز، همگرایی است، برگزاری نماز جمعه و جماعت، وحدت مسلمانان را به نمایش می‌گذارد؛ زیرا
مسلمانان با صفوف فشرده در کنار هم قرار گرفته و با
اوضاع سیاسی و اجتماعی جهان آگاهی پیدا می‌کنند. خطیب جمعه با بیان احکام و طرح مسایل سیاسی و اجتماعی به
نمازگزاران رشد سیاسی می‌دهد، شاید به خاطر آثار مهم نماز جمعه و جماعت است که در آموزه‌های دینی به این دو فریضه اهمیت خاصی داده شده است.
پیامبر اسلام(ص) فرمود:«خداوند نماز جمعه را بر شما واجب کرده است هر کس آن را در حیات من یا بعد از وفات من از روی استخفاف یا انکار ترک کند، خداوند او را پریشان می‌کند و به کار او برکت نمی‌دهد. بدانید نماز او قبول نمی‌شود، بدانید زکات او قبول نمی‌شود، بدانید حج او قبول نمی‌شود،..، تا از این کار توبه کند...».
انسانی که فقط خداوند را
عبادت نماید در مقابل او سر تعظیم و تسلیم فرود آورد، هر چه غیر خداوند است، برای او حقیر و کوچک می‌شود و کسی نمی‌تواند با ظلم و ستم بر او چیره شود. و در مقابل گردنکشان و ظالمان سر تسلیم فرود نمی‌آورد و با طاغوت کنار نمی‌آید. خداوند این مسئله را یکی از اهداف
بعثت پیامبر(ص) دانسته است:«و در میان هر امتی، پیامبری را
مبعوث کردیم تا خداوند را عبادت نمایید و از طاغوت (هر چه در مقابل خدا است) پرهیز کنید.
اما فواید روزه به طور خلاصه چنین است: همانطور که می دانید انسان علاوه بر جنبه مادی و جسمی، دارای جنبه معنوی و روحی هم هست و هر یک از آن ها در رسیدن به کمال مطلوب خود، برنامه های خاصی احتیاج دارند. یکی از برنامه هایی که جنبه معنوی دارد، تقوا و پرهیزگاری است. به این معنا که اگر انسان بخواهد خودش را از جنبه معنوی ارتقاء دهد و به عالم طهارت و رفعت متصل کند، اولین چیزی که باید بدان ملتزم بشود، جلوگیری از افسار گسیختگی خود است. او نباید خود را سرگرم لذت های جسمی و شهوات بدنی کند، باید خود را بزرگتر از آن بداند که زندگی مادی را هدف بپندارد.
بهترین، نزدیک ترین، مؤثرترین و عمومی ترین راهی که افراد را در این امر (
تقوا ) می تواند کمک کند، روزه است که با پرهیز از خوردن، آشامیدن و شهوت جنسی، علاوه بر این که نیروی خویشتن داری از گناهان در آنان قوت می گیرد، به تدریج بر اراده خود مسلط می شوند و در برابر هر گناهی عنان اختیار را از کف نمی دهند.
«یا ایها الذین ءامنوا کتب علیکم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم لعلکم تتقون؛
ای افرادی که ایمان آورده اید! روزه بر شما نوشته شد؛ همان گونه که پیشینیان از شما نوشته شده تا پرهیزگار شوید».
روزه، علاوه بر فایده معنوی (تقوا)، فایده های دیگری هم دارد:
روزه، درس مساوات و برابری در میان افراد اجتماع است. با انجام این دستور مذهبی، افراد متمکن، وضع گرسنگان و محرومان اجتماع را به طور محسوس درمی یابند، و این باعث می شود که به کمک محرومان بشتابند.
امام صادق ( علیه السلام) می فرماید:«روزه به این دلیل واجب شد که میان فقیر و غنی مساوات برقرار گردد، و این بدان جهت است که غنی، طعم گرسنگی را بچشد و نسبت به فقیر ادای حق کند؛ چرا که اغنیا معمولا هر چه را بخواهند، برای آن ها فراهم است. خدا می خواهد میان بندگان خود مساوات باشد، و طعم گرسنگی و درد و رنج را به اغنیا بچشاند تا به ضعیفان و گرسنگان رحم کنند».
عامل بسیاری از بیماری ها، زیاده روی در خوردن غذاهای مختلف است؛ چون مواد اضافی جذب نشده به صورت چربی های مزاحم در نقاط مختلف بدن، یا به صورت چربی و قند اضافی در خون باقی می ماند. این مواد لجنزارهای متعفنی برای پرورش انواع
میکروب های عفونی است، و در این حال، بهترین راه برای مبارزه با این بیماری ها، نابود کردن این لجنزارها از طریق روزه است.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید:«معده خانه تمام دردها و امساک (روزه) بالاترین داروهاست).
سایت:مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
