حکمت استدلال به اجرام آسمانی و قابل مشاهده
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: قرآن،
ستاره،
ماه،
زمین،
خداشناسی،
خورشید،
استدلال،
سیاره.
پرسش: چرا
خداوند در قرآن کریم تنها به زمین، ماه، خورشید و یکی دو ستاره و سیاره دیگر که با چشم قابل مشاهده هستند، آیاتی را اختصاص داده و از دیگر کهکشان‌ها، ستارگان و سیارات سخنی به میان نیاورده است؟!
پاسخ اجمالی: قرآن کتاب هدایت و راهنمایی به سوی
معنویت و
کمال است، نه
دائرة المعارف عمومی. لذا اگر قرار بود در قرآن سخن از یکایک ستارگان و سیارات مطرح شود، باید کتابی به قطر کره زمین نگاشته می‌شد! و اگر در گامی بلندتر قرار بر آن بود که به تمام آنچه بشر هنوز هم بدان دست نیافته پرداخته شود، آیا قطر این کتاب قابل اندازه‌گیری بود؟!
قرآن کتاب هدایت و راهنمایی به سوی معنویت و کمال است، نه دائرة المعارف عمومی. همان‌گونه که می‌دانید و دانشمندان تاکنون به آن دست یافته‌اند، در نظام هستی میلیاردها
کهکشان وجود دارند که در هرکدام از آنها میلیاردها ستاره و سیاره وجود دارد و این
آسمان نیز همواره در حال گسترش است، چنان‌که قرآن کریم می‌فرماید: «وَ السَّماءَ بَنَیْناها بِاَیْدٍ وَ اِنَّا لَمُوسِعُون؛
در آسمان هم آیتی است که ما با قدرت خود بنایش کردیم و روز به روز بر وسعتش می‌افزاییم.»
لذا اگر قرار بود در قرآن سخن از یکایک این ستارگان و سیارات (حتی در سطحی که دانش بشر امروز بدان رسیده) مطرح می‌شد، باید کتابی به قطر کره زمین نگاشته می‌شد! و اگر در گامی بلندتر قرار بر آن بود که به تمام آنچه بشر هنوز هم بدان دست نیافته پرداخته می‌شد، آیا قطر این کتاب قابل اندازه‌گیری بود؟!
قرآن خود در‌این‌باره می‌فرماید: «قُلْ لَوْ کانَ الْبَحْرُ مِداداً لِکَلِماتِ رَبِّی لَنَفِدَ الْبَحْرُ قَبْلَ اَنْ تَنْفَدَ کَلِماتُ رَبِّی وَ لَوْ جِئْنا بِمِثْلِهِ مَدَدا؛
بگو: اگر تمام آب دریا، مرکبی برای نوشتن کلمات پروردگارم شود، دریا خشک خواهد شد و کلمات پروردگارم به پایان نخواهد رسید، حتی اگر به همان اندازه آب خشک شده بدان دریا بیفزاییم!»
در حقیقت قرآن در این
آیه، انسان را به این واقعیت توجه می‌دهد که گمان مبرید عالم هستی محدود به آن است که شما می‌بینید، یا می‌دانید و یا احساس می‌کنید، بلکه آن‌قدر عظمت و گسترش دارد که اگر دریاها مرکب شوند و بخواهند نام آن و صفات و ویژگی‌های آنها را بنویسند دریاها پایان می‌یابند، پیش از آن‌که موجودات جهان هستی را بتوان شمارش کرد.
توجه به این نکته لازم است که "دریا" در این‌جا مفهوم جنس را دارد و همچنین کلمه "مثل" در جمله «و لَوْ جِئْنا بِمِثْلِهِ مَدَداً» نیز معنای جنس را می‌دهد و اشاره به این دارد که هر قدر مانند این دریاها بر آن افزوده شود باز هم
کلمات الهی پایان نمی‌گیرد.
و به همین دلیل آیه فوق با آیه مشابهی که در
سوره لقمان آمده است، هیچ‌گونه منافاتی ندارد. آن‌جا که می‌فرماید: «وَ لَوْ اَنَّ ما فِی الْاَرْضِ مِنْ شَجَرَةٍ اَقْلامٌ وَ الْبَحْرُ یَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَةُ اَبْحُرٍ ما نَفِدَتْ کَلِماتُ اللَّهِ؛
اگر تمام درختان روی زمین قلم شوند و دریا و هفت دریای دیگر، مرکب آن گردند (تا کلمات خدا را بنویسند) هرگز کلمات او پایان نمی‌گیرد.»
یعنی این قلم‌ها می‌شکند و آن مرکب‌ها تا آخرین قطره تمام می‌شوند و هنوز شرح مخلوقات و اسرار و حقایق جهان هستی باقی مانده است.
گفتنی است که آیه فوق در عین این‌که گسترش بی‌انتهای جهان هستی را در گذشته و حال و آینده مجسم می‌سازد، ترسیمی از علم نامحدود خداوند نیز می‌باشد؛ چرا که می‌دانیم خدا به همه آنچه در پهنه هستی بوده و خواهد بود احاطه علمی دارد.
بنابر‌این، قرآن برای توجه دادن مردم به عظمت پروردگار و تفکر در آیات و نشانه‌های الهی، بیشتر به آن دسته از اجرام زمینی و آسمانی پرداخته که برای بشر آن روز قابل درک بوده است و استدلال بر خدایی که خود نادیدنی است از طریق چیزهایی که خود آن چیزها برای مردم نامحسوس است، قطعاً از نظر منطق و استدلال غیر موجه می‌باشد.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «حکمت استدلال به اجرام آسمانی و قابل مشاهده»، تاریخ بازیابی۱۴۰۰/۳/۱۰.
