• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حضرت علی‌اکبر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: حضرت علی‌اکبر علیه‌السلام.
پرسش: آیا حضرت علی‌اکبر ـ علیه‌السلام ـ ازدواج کرده بوده یا نه و اگر ازدواج کرده، نام همسر و فرزند ایشان چه بوده است؟
پاسخ: درباره این‌که حضرت علی‌اکبر علیه‌السلام همسر و فرزندی داشته یا خیر، دو نظر وجود دارد. برخی گفته‌اند که ایشان دارای فرزند نبود. اینان در‌باره همسر وی سخنی نگفته‌اند؛ اما بر‌اساس دلایلی، مانند این فراز از زیارت حضرت علی‌اکبر علیه‌السلام: «...صلّی الله علیک یا أبا الحسن ثلاثا...»، می‌توان احتمال داد که ایشان دارای فرزند بوده. البته با جست‌و‌جوهایی که انجام شد، نام و مشخصات دقیق همسر آن حضرت به دست نیامد.



پدر گرامی حضرت علی‌اکبر علیه‌السلام، امام حسین بن علی بن ابی‌طالب ـ علیه‌السلام ـ و مادر محترمه‌اش لیلی، دختر ابو‌مرّة بن عروة بن مسعود ثقفی است.
[۱] یعقوبی، احمد بن أبی‌یعقوب بن جعفر بن وهب، تاریخ الیعقوبی، ج ۲، ص ۲۴۶ و ۲۴۷، دار صادر، بیروت، بی‌تا.



او از طایفه خوش‌نام و شریف بنی‌هاشم بود، که به پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله، فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها، امیر‌مؤمنان علی بن ابی‌طالب ـ علیه‌السلام ـ و امام حسین ـ علیه‌السلام ـ نسبت دارد.


علی‌اکبر ـ علیه‌السلام ـ در ماجرای عاشورا حضور فعال داشت و در تمام حالات در کنار پدرش امام حسین علیه‌السلام بود و با دشمنانش به‌سختی مبارزه می‌کرد. وی نخستین شهید بنی‌هاشم و آل‌ابی‌طالب در روز عاشورا بود.
[۳] الاعلام، ج ۴، ص ۲۷۷.



در‌باره این‌که حضرت علی‌اکبر علیه‌السلام همسر و فرزندی داشته یا خیر، دو نظر وجود دارد:

۴.۱ - دیدگاه اول

برخی گفته‌اند که ایشان دارای فرزند نبود. اینان درباره همسر وی سخنی نگفته‌ند.
[۷] یعقوبی، احمد بن أبی‌یعقوب بن جعفر بن وهب، تاریخ الیعقوبی، ج ۲، ص ۲۴۶، دار صادر، بیروت، بی‌تا.


۴.۲ - دیدگاه دوم

بر اساس دلایلی که وجود دارد، گروهی دیگر وجود زن و فرزند را برای آن جناب ثابت کرده‌اند. برخی از این دلایل، عبارت‌اند از:

۴.۲.۱ - فرازی از دعای ابوحمزه ثمالی

در زیارتی که ابوحمزه ثمالی از امام صادق علیه‌السلام درباره حضرت علی‌اکبر ـ علیه‌السلام ـ نقل کرده، عباراتی وجود دارد که نشان‌دهنده این است که علی‌اکبر ـ علیه‌السلام ـ دارای فرزند بوده است؛ مانند این فراز: «...صلّی الله علیک یا أبا الحسن ثلاثا...».
[۱۲] ابن قولویه قمی، کامل الزیارات، ص ۲۴۰، انتشارات مرتضویه، نجف، ۱۳۵۶ق.
و یا: « صلی الله علیک و علی عترتک و أهل بیتک و آبائک و أبنائک و أمهاتک الأخیار الأبرار الذین أذهب الله عنهم الرجس و طهرهم تطهیرا»؛ که در این زمینه باید گفت: گرچه فراز اول را به‌تنهایی نمی‌توان دلیل قانع‌کننده‌ای برای اثبات وجود فرزندی برای ایشان دانست، اما فراز دوم قطعاً نشانگر آن است که حضرت علی‌اکبر ـ علیه‌السلام ـ دارای خانواده و فرزندانی بوده است؛ زیرا کلمه «ابنائک» جمع است و نیز کلمه «عترتک» که عترت هر کسی ذریه و فرزندان او محسوب می‌شود.

۴.۲.۲ - روایتی از بزنطی

بزنطی می‌گوید: از حضرت امام رضا علیه‌السلام پرسیدم: آیا کسی می‌تواند با زن و با کنیزی که از پدرش فرزند‌دار شده، ازدواج کند؟ آن حضرت فرمود: اشکالی ندارد. گفتم: از پدرت شنیدم که فرمود امام سجاد علیه‌السلام علاوه بر ازدواج با دختر امام حسن ـ علیه‌السلام ـ با ام ولد (کنیز صاحب فرزند) ایشان نیز ازدواج کرد... . امام در پاسخ فرمود: این‌طور که گفتی نیست؛ امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ با دختر امام حسن علیه‌السلام ازدواج کرد و نیز با ام ولد (کنیزِ صاحب فرزند) برادرش علی بن الحسین که در کربلا کشته شد، نیز ازدواج نمود.

۴.۲.۳ - روایت از نظر سند و محتوا

از جهت سندی، شخصیت‌های موجود در سند این روایت ثقه هستند
[۱۴] ابن أبی‌عقیل العمانی، الحسن بن علی بن أبی‌عقیل الحذّاء، حیاة ابن ابی‌عقیل و فقهه، ص ۱۸، مرکز معجم فقهی‌، قم، چاپ اول، ۱۴۱۳ق؛ در سند این روایت، ابن عیسی معروف به ابی‌عقیل عمانی و بزنطی قرار دارند که هر دو ثقه هستند و به روایاتشان اعتماد می‌شود.
[۱۵] عده‌ای از دانشمندان، تأریخ الفقهاء و الرواة، الوسائل، ج ۳۰، ص ۳۰۹، جمع‌آوری شده از برنامه‌های جامع فقه اهل بیت مؤسسات تحقیقات کامپیوتری نور، قم.
[۱۷] طوسی، أبوجعفر محمد بن الحسن،‌ الفهرست، ص ۱۹۴، المکتبة الرضویة، نجف اشرف.
[۱۸] طوسی، أبوجعفر محمد بن الحسن،‌ الفهرست، ص ۵۴، المکتبة الرضویة، نجف اشرف.
و از لحاظ محتوا این روایت نشانگر آن است که حضرت علی‌اکبر ـ علیه‌السلام ـ فرزندی از یک کنیز داشته است.


پس طبق بیان فوق، حضرت علی‌اکبر علیه‌السلام دارای همسر و فرزند بوده؛ اما با تحقیقی که انجام شد، به‌نام و مشخصات دقیق همسر آن حضرت دست نیافتیم.


۱. یعقوبی، احمد بن أبی‌یعقوب بن جعفر بن وهب، تاریخ الیعقوبی، ج ۲، ص ۲۴۶ و ۲۴۷، دار صادر، بیروت، بی‌تا.
۲. طبری، أبو‌جعفر محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج ۵، ص ۴۴۶، دار التراث، بیروت، چاپ دوم، ۱۳۸۷/۱۹۶۷.    
۳. الاعلام، ج ۴، ص ۲۷۷.
۴. بلاذری، أحمد بن یحیی بن جابر، انساب الاشراف، ج ۳، ص ۲۰۰، دار الفکر، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.    
۵. طبری، أبو‌جعفر محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج ۵، ص ۴۴۶، دار التراث، بیروت، چاپ دوم، ۱۳۸۷/۱۹۶۷.    
۶. کوفی، أبومحمد أحمد بن اعثم‌، الفتوح، ج ۵، ص ۱۱۵ (پاورقی)، دارالأضواء، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.    
۷. یعقوبی، احمد بن أبی‌یعقوب بن جعفر بن وهب، تاریخ الیعقوبی، ج ۲، ص ۲۴۶، دار صادر، بیروت، بی‌تا.
۸. مقریزی، تقی الدین أحمد بن علی‌، إمتاع الأسماع، ج ۵، ص ۳۶۵، دار الکتب العلمیة، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۰ق    
۹. طبری، أبو‌جعفر محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج ۱۱، ص ۵۲۰، دار التراث، بیروت، چاپ دوم، ۱۳۸۷/۱۹۶۷.    
۱۰. هاشمی بصری، محمد بن سعد بن منیع‌، الطبقات الکبری، ج ۵، ص ۱۶۳، دارالکتب العلمیة، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۰ق.    
۱۱. اصفهانی، ابو الفرج علی بن الحسین‌، مقاتل الطالبیین، ص ۸۶، دارالمعرفة، بیروت، بی‌تا.    
۱۲. ابن قولویه قمی، کامل الزیارات، ص ۲۴۰، انتشارات مرتضویه، نجف، ۱۳۵۶ق.
۱۳. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج ۴۶، ص ۱۶۳ و ۱۶۴، مؤسسة الوفاء، بیروت، ۱۴۰۴ق.    
۱۴. ابن أبی‌عقیل العمانی، الحسن بن علی بن أبی‌عقیل الحذّاء، حیاة ابن ابی‌عقیل و فقهه، ص ۱۸، مرکز معجم فقهی‌، قم، چاپ اول، ۱۴۱۳ق؛ در سند این روایت، ابن عیسی معروف به ابی‌عقیل عمانی و بزنطی قرار دارند که هر دو ثقه هستند و به روایاتشان اعتماد می‌شود.
۱۵. عده‌ای از دانشمندان، تأریخ الفقهاء و الرواة، الوسائل، ج ۳۰، ص ۳۰۹، جمع‌آوری شده از برنامه‌های جامع فقه اهل بیت مؤسسات تحقیقات کامپیوتری نور، قم.
۱۶. طوسی، أبوجعفر محمد بن الحسن،‌ الفهرست، ص ۲۸۳، المکتبة الرضویة، نجف اشرف.    
۱۷. طوسی، أبوجعفر محمد بن الحسن،‌ الفهرست، ص ۱۹۴، المکتبة الرضویة، نجف اشرف.
۱۸. طوسی، أبوجعفر محمد بن الحسن،‌ الفهرست، ص ۵۴، المکتبة الرضویة، نجف اشرف.
۱۹. خویی، سید أبوالقاسم، ‌معجم رجال الحدیث، ج ۶، ص ۲۵ ۲۷.    



پایگاه اسلام کوئست.    






جعبه ابزار