حدیث سیر نشدن در بهشت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حدیث، بهشت.
پرسش: آیا
حدیث «سیر نشدن آدم در بهشت» با آیه قرآن که حکایت از سیر شدن در
بهشت دارد، منافات ندارد؟
ابن حجر در شرح حدیث صحیح بخاری،
مفهوم ظاهری عبارت: «دُونَکَ یَابنَ آدَمَ فَاِنَّهُ لا یُشبِعُکَ شَیءٌ؛ ای آدمی زاده! بگیر که هیچ چیزی تو را سیر نمی‌کند» را با ظاهر قرآن منافی خوانده است.
این‌گونه که این سخن، ناظر به زندگی در بهشت است و قرآن، گرسنگی و برهنگی را در بهشت نفی کرده و فرموده است:
«فَقُلْنَا یَــٔادَمُ اِنَّ هَـذَا عَدُوٌّ لَّکَ وَ لِزَوْجِکَ فَلاَ یُخْرِجَنَّکُمَا مِنَ الْجَنَّةِ فَتَشْقَی• اِنَّ لَکَ اَلاَّ تَجُوعَ فِیهَا وَ لاَ تَعْرَی• وَ اَنَّکَ لاَ تَظْمَؤُاْ فِیهَا وَ لاَ تَضْحَی؛
گفتیم: ای آدم! این،
دشمن تو و
همسر توست.
[مبادا
] شما را از بهشت بیرون کند، که نگون‌بخت می‌شوی• تو در بهشت، نه گرسنه می‌شوی و نه برهنه می‌مانی و نه تشنه می‌شوی• و نه دچار تابش آفتاب می‌گردی.»
گفتنی است که این تنافی بر این فرض مبتنی است که
بهشت حضرت آدم (علیه‌السلام)، همان
بهشت موعود باشد و یا دست‌کم، صفات و ویژگی‌های آن را داشته باشد.
در پاسخ این اشکال می‌توان گفت که به نظر می‌رسد جمله «لا یُشبِعُک»، نه در مقام نفی سیری جسمی در برابر گرسنگی، بلکه در جایگاه نفی سیری روحی و
قناعت نداشتن
انسان است. در این صورت،
خطاب الهی ناظر به یک شخص خاص در بهشت نیست؛ بلکه ناظر به سرشت آدمی و
خطاب به نوع بشری است؛ یعنی نهاد انسان با
حرص و
آز تنیده است و با وجود همه بهره‌مندی‌اش، باز در پی لذّتی نو و کار و روزی‌های متنوّع دیگر است؛ نکته‌ای که در
سوره معارج به آن اشاره کرده است: «اِنَّ الاْءِنسَـنَ خُلِقَ هَلُوعًا؛
بی‌گمان، آدمی، حریص آفریده شده است.»
گفتنی است که اگر بر لفظ، جمود ورزیم و مقصود را گرسنگی و سیری جسمی بدانیم، می‌توان مانند ابن حجر، حالت واسطه‌ای میان
گرسنگی و سیر نشدن فرض کنیم و آن دو را از حالت نقیض بودن نسبت به یکدیگر بیرون آوریم. بر این پایه، نفی گرسنه ماندن در
آیه یاد شده، مستلزم اثبات سیری نیست تا با حدیث، متعارض شود؛ چرا که می‌توان تصوّر کرد که فرد بهشتی، گرسنه نمانده، امّا سیر هم نشده باشد.
افزون بر این شاید بتوان حدیث را از معدود تمثیل‌های زیبای
پیامبر اکرم برای نشان دادن صفت حرص در آدمی دانست. در این فرض، واقعه بازگو شده، نه گزارش یک رویداد واقعی در بهشت است و نه پیشگویی از آنچه در آینده رخ می‌دهد؛ بلکه ترسیم هنرمندانه این نکته در فضایی مانند بهشت است که همه نعمت‌ها را در خود جای داده؛ امّا با این وجود، روح افزون خواه انسان را قانع نمی‌کند و او هنوز در طلب چیز دیگری است.
سایت حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «حدیث سیر نشدن در بهشت» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۲/۶.
