جامعه پیشرفته
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: جامعه پیشرفته، جامعه وارسته،
عدالت،
آزادی،
دانش.
پرسش: جامعه پیشرفته و وارسته به چه جامعه‌ای می‌گویند؟ (حداقل شاخصه‌های اصلی و کلی)
پاسخ: از نشانه‌های جامعه پیشرفته،
توحید؛
عدل و دادگستری و عدم تبعیض؛
اتحاد؛
آزادی؛ ترویج علم و دانش؛ امنیت و داشتن مدیران لایق است.
جامعۀ پیشرفته و وارسته، با توجه به تعریف فرهنگ‌ها، ادیان و مکاتب مختلف خواهد بود؛ لذا تعریف وارستگی در هر جامعه بستگی به فرهنگ و آموزه‌هایی دارد که در آن جامعه حاکم است. و شاخصه‌های آن را
دین و
فرهنگ آن جامعه بیان می‌کند. بنابر معیار و تعریفی که دین اسلام از پیشرفت و وارستگی دارد، جامعه‌ای وارسته است که شهروندانش به آموزه‌ها، تعالیم و دستورات اخلاقی و اجتماعی اسلام پای بند باشند و آن رفتارها را در جامعۀ خود به اجرا در آورند.
از نگاه
اسلام، زندگی اجتماعی و روابط افراد یک جامعه و وظایف یک شهروند در قبال مردم و جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کند، دارای اصول و ضوابطی است که هر فرد
مسلمان در مناسبات و رفتارهای اجتماعی ملزم به رعایت آنها است.
هر مردم و جامعه‌ای که این آموزه‌ها را سرلوحۀ برنامه‌های زندگی خویش قرار دادند، در آن اجتماع پیشرفت و وارستگی تحقق خواهد یافت.
برخی از مهم‌ترین شاخصه‌ها و نشانه‌های وجود پیشرفت در یک جامعه به صورت خلاصه می‌تواند این‌ها باشد:
پیشرفت‌های مادی و صنعتی فقط بخشی از زندگی
انسان را تأمین می‌کند و به تنهایی
سعادت و
خوش بختی نمی‌آورد و پاسخ گوی همه خواسته‌های فطری بشر نیست، بلکه باید به موازات این، پیشرفت در ابعاد معنوی، اخلاقی و انسانی نیز تکامل یابد و خلأهای روحی و روانی را جبران نماید. بی گمان سرچشمه حیات معنوی و همه امور دینی و اخلاقی پذیرش
توحید و
پرستش خدای یگانه است.
نیاز به معبود و احساس پرستش یکی از ضروریات فطری و صفات عمومی بشر است و از هیچ ملتی جدا نمی‌شود و هیچ حقیقتی به جای آن نمی‌نشیند.
قرآن یکی از مظاهر برجسته جامعه مطلوب را اعتقاد به توحید و دوری از
شرک می‌داند. هر پیامبری که از جانب خدا مبعوث شده، نخست توحید و یگانه پرستی را مطرح ساخته، سپس دیگر مسائل اجتماعی و سیاسی را بیان کرده است: «...لَیبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ امْناً یعْبُدُونَنی وَ لا یشْرِکُونَ بی شیئاً؛
ترسشان را به آرامش و ایمنی مبدّل می‌کند، آن چنان که تنها مرا می‌پرستند و چیزی را شریک من نخواهند ساخت.»
رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌فرماید:
عدل در مسائل اجتماعی مانند سپر نگهبانی است که افراد در پناه آن از تعدّی محفوظ خواهند ماند.
"وَ عَنِ النَّبِیِّ (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نَظَرَ إِلَی رَجُلٍ لَهُ ابْنَانِ فَقَبَّلَ أَحَدَهُمَا وَ تَرَکَ الْآخَرَ فَقَالَ النَّبِیُّ ص فَهَلَّا آسَیْتَ بَیْنَهُمَا"؟؛
پدری با دو فرزند خود شرفیاب محضر رسول اکرم بود. یکی از فرزندان را بوسید و به فرزند دیگر اعتنا نکرد. پیغمبر که این رفتار نادرست را مشاهده کرد! به او فرمود چرا با فرزندان خود به طور مساوی رفتار نمی‌کنی؟ و فرمود: «"اعْدِلُوا بَیْنَ أَوْلَادِکُمْ کَمَا تُحِبُّونَ أَنْ یَعْدِلُوا بَیْنَکُمْ فِی الْبِرِّ وَ اللُّطْفِ"؛
میان فرزندانتان به عدالت رفتار کنید، چنان که دوست دارید در مورد شما به عدالت رفتار شود در خوبی‌ها و لطف.»
وحدت نظری و عملی و هماهنگی عناصر مؤثر جامعه از نشانه‌های روشن پیشرفت و تمدن است. در جامعه‌ای که تکریم، حُرمت و ارزش یابی افراد براساس جنسیت، تابعیت، رنگ و زبان مبتنی گردد، پایه‌های پیشرفت مستحکم نمی‌شود و کاروان تمدن به پیش نمی‌رود. اما در سایه انسجام و همبستگی، سنّت ها و نظرها به هم می‌آمیزد، بر کمالات و امتیازات اقوام و افراد جامعه افزوده می‌شود، کمبودها و نقص های اجتماعی تأمین می‌گردد، اندیشه‌ها و فرهنگ‌ها با هم آشتی می‌پذیرد، تعاون و همیاری جان می‌گیرد، بازار و بازرگانی رونق می‌یابد و ارکان حکومت و پایه‌های دولت تقویت می‌شود.
آزادی از مظاهر بارز پیشرفت است؛ جامعه‌ای که بر پایه
آزادی اندیشه استوار باشد، در افق روشنی از تمدن انسانی قرار می‌گیرد.
آشنایی با علوم و فنون از دیگر مظاهر تمدن، و جهل و ناآگاهی و نداشتن شناخت کافی نسبت به علم و صنعت از نشانه‌های عقب ماندگی و سقوط است. جامعه ای پیشتاز است که بهره‌ای از معارف بشری را دریابد و گامی فراسوی علم و معرفت بردارد، و گرنه در پیچ و خم حیات، همچنان حیرت زده می‌ماند و ره به جایی نمی‌برد.
مقوله
امنیت در واقع عنصر محوری برای جامعه است؛ یعنی جامعه در بستر امنیت شکوفا خواهد شد؛ چرا که رشد و تعالی همه جانبه تعلیم و تربیت و دیگر ابعاد زندگی مادی و معنوی در سایه امنیت و آسایش امکان پذیر است و تلاش و تکاپوی افراد در گهواره امنیت جهت و جریان می‌یابد.
حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) از جمله ویژگی‌های خانه خدا را مأمن بودن آن معرفی می‌نماید و از خدا می‌خواهد تا آن را برای زایران خانه‌اش ایمن گرداند.
پس جامعه‌ای که از نعمت امنیت بی بهره است نشان می‌دهد که هنوز با پیشرفت شایسته و تمدن انسانی فاصله دارد.
همچنین نقش مدیران و شاخصه‌های مدیریتی آنها در رسیدن به رشد و پیشرفت کشور نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است. ابعاد پیشرفت و وارستگی جامعه را می‌توان از زاویه تأثیر شاخصه‌های شخصیتی مدیران و نیز نوع مدیریت آنها بررسی کرد.
مهم‌ترین معیار انتخاب و گزینش مدیران سیاسی علاوه بر شرایط عمومی؛ مانند
عدالت،
تقوا،
صداقت،
قانون مداری و...، می‌تواند تخصص لازم، تعهد باشد.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «جامعه پیشرفته»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۶/۴.
