توسل در اسلام
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: توسل، اسلام، ارتباط، اعمال، مردگان، برزخ، دنیا، پرونده اعمال، سلام، زائر، حیات، مرگ.
پرسش: با توجه به این‌که
اسلام، توسل را صحیح و جائز می‌داند، در پاسخ به اشکالی که از آیۀ ۲۲ فاطر
«وَمَا أنتَ بِمُسمِعٍ مَن فِی القُبُورِ» مبنی بر بیهوده بودن توسل، به دلیل نرسیدن صدای زنده‌ها به مرده‌ها، به ذهن می‌رسد، چه می‌گویید؟
پاسخ: ۱. این آیه و آیات پیش از آن،
سخن از درک نکردن مردگان به‌طور عادی و طبیعی می‌گوید، اما روایاتی داریم که مربوط به شرایط فوق‌العاده است که خداوند سخنان پیامبرش را به‌طور فوق‌العاده به گوش آن مردگان می‌رساند؛ به دیگر سخن، ارتباط انسان در جهان
برزخ با عالم
دنیا قطع می‌شود، جز در مواردی که خداوند فرمان می‌دهد این ارتباط برقرار گردد؛ به همین دلیل در شرایط عادی ما نمی‌توانیم ارتباط با مردگان پیدا کنیم.
۲. این اشکال وقتی پیش می‌آید که ما بخواهیم
معصومان علیهم‌السلام را در ردیف عموم مردم قرار داده و هر حکمی که برای همۀ مردم در نظر می‌گیریم، در مورد آنها هم جاری کنیم؛ زیراکه مردم بعد از مرگ قادر بر شنیدن و صحبت کردن نیستند، اما با مراجعه به منابع حدیثی این مطلب به وضوح دیده می‌شود که معصومان حتی بعد از
مرگ هم قادر بر شنیدن بوده و عنایت و توجه به مردم دنیا دارند؛ از‌این‌رو می‌توانند به کسانی که به آنها متوسل می‌شوند، پاسخ دهند.
در قرآن کریم می‌خوانیم:
«وَ ما یَسْتَوِی الْأَحْیاءُ وَ لاَ الْأَمْواتُ إِنَّ اللَّهَ یُسْمِعُ مَنْ یَشاءُ وَ ما أَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِی الْقُبُور»؛ «و هرگز
مردگان و زندگان یکسان نیستند! خداوند پیام خود را به گوش هر‌کس که بخواهد می‌رساند، و تو نمی‌توانی سخن خود را به گوش آنان که در گور خفته‌اند برسانی».
پاسخ پرسش مطرح شده، با توجه به نکات زیر روشن می‌شود:
این
آیه و آیات پیش از آن، سخن از درک نکردن مردگان به‌طور عادی و طبیعی می‌گوید؛ اما روایاتی داریم که مربوط به شرایط فوق‌العاده است که خداوند سخنان پیامبرش را به‌طور فوق‌العاده به گوش آن مردگان می‌رساند؛ به دیگر سخن، ارتباط
انسان در
جهان برزخ با عالم دنیا قطع می‌شود جز در مواردی که خداوند فرمان می‌دهد این ارتباط برقرار گردد، به همین دلیل در شرایط عادی ما نمی‌توانیم ارتباط با مردگان پیدا کنیم.
توسل، صحیح بوده و یک امر بیهوده‌ای نیست. اگر ما بخواهیم
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله و ائمه اطهار ـ علیهم‌السلام ـ را در ردیف عموم انسان‌ها قرار داده و هر حکمی که برای سایر مردم در نظر می‌گیریم، برای آنها هم به اثبات برسانیم. از آن جایی که ارتباط همۀ انسان‌ها بعد از مرگ با این دنیا به‌طور کامل قطع می‌شود، در نگاه ابتدایی این به دست می‌آید که امر
توسل چیزی بیهوده بوده و آنها هیچ‌گاه قادر به شنیدن سخن انسان‌ها در این دنیا، و در نتیجه پاسخ‌گویی به آنها نیستند، اما با مراجعه به منابع حدیثی اثبات می‌شود که میان پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و ائمۀ اطهار ـ علیهم‌السلام ـ با مردم عادی در برخی جهات معنوی تفاوت وجود دارد و توجه به آنها باعث می‌شود این شبهه از بین برود که ما در ادامه برای اختصار به ذکر چند نمونه اکتفا می‌کنیم:
دسته‌ای از انسان‌ها ـ از جمله پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و ائمۀ اطهار علیهم‌السلام ـ وقتی از دنیا می روند، به
حکم قرآن، زنده هستند که در
قرآن کریم «اَحیاءٌ عِندَ رَبّهِم یُرزَقُونَ» به آن تصریح شده است.
در برخی
روایات آمده است که پروندۀ
اعمال مسلمانان در روزهای متعددی از هفته بر پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و
ائمه علیهم‌السلام عرضه می‌شود،
و این عرضۀ اعمال فقط با حاضر و ناظر بودن و ارتباط آنها با دنیا سازگاری دارد.
در
احادیث آمده است که پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و ائمه ـ علیهم‌السلام ـ
سلام زائر و کلام او را می‌شنوند، و به اذن الاهی با برآورده کردن حوائج شرعی زائرین، پاسخ آنها را می‌دهند.
اگر قرار باشد که پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ صدای ما را نشنود، پس سلام دادن هر روزۀ ما بر ایشان در
نماز معنایی نخواهد داشت.
یکی از دستورات دینی ما در هنگام به خاک‌سپاری مردگان، تلقین معارف الاهی به آنهاست و به آن معنا بوده که آنها در آن لحظه به خواست
خداوند از قدرت شنوایی برخوردارند.
سخن گفتن با
مردگان توسط
امام علی علیه‌السلام در قبرستان پشت دروازۀ کوفه، که نقل شده وقتی
حضرت علی علیه‌السلام از
جنگ صفین برمی‌گشتند رو به قبرستان کرده و شروع به صحبت با مردگان نمودند، سپس رو به اصحاب خود کرده و فرمودند: «بدانید که اگر اجازۀ سخن گفتن داشتند، شما را خبر می‌دادند که: بهترین توشه
تقواست».
در نتیجه چنین نیست که همۀ مردم پس از مرگ ارتباطشان با دنیا کاملاً قطع بشود؛ بلکه بعضی از آنها ـ با توجه به شرایطی ـ پس از مرگ هم با دنیا در ارتباط هستند؛ البته بعضی به‌طور دائم و بعضی موقت که گفتیم پیامبر و ائمه ـ علیهم‌السلام ـ جزو آن دسته از انسان‌ها هستند که دائماً به مردم
دنیا عنایت و توجه دارند؛ از‌این‌رو اگر کسی به آنها متوسل می‌شود، مثل این است که با افراد زنده در ارتباط است.
پایگاه اسلام کوئست.
