تقویت قناعت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: قناعت‌ورزی.
پرسش: از چه راه‌هایی می‌توان قناعت‌ورزی را در زندگی تقویت کرد؟
پاسخ: قناعت به معنای راضی شدن و بسنده کردن به اندازه نیاز، نداشتن زیاده‌طلبی در خرج و صرف مال و هر چیزی، صرفه جویی، روحیه بی‌نیازی،
حرص و طمع نداشتن و شاید بشود در یک کلام گفت: "اندازه نگه داشتن".
این صفت پسندیده که
آرامش خاص، کمترین ارمغان آن است، صفتی است که با تکرار و تمرین در
انسان بصورت ملکه‌ای درمی‌آید که باعث خشنودی و راضی شدن به چیز کم و نگه داشتن نفس از زیاده‌خواهی می‌شود.
شرع مقدس حد و حدود هر چیزی را در مصرف شخص معین کرده است. باید توجه داشت که بیشتر از آن حدی که معین شده و بیشتر از حد لزوم صرف و خرج نشود. به بیان دیگر می‌توان گفت: قناعت، رضایت به کم و حسن تدبیر معاش است بدون زیاده‌خواهی در زندگانی و دور شدن از
اعتدال.
از جمله بهترین راه‌ها برای تقویت قناعت،
تفکر در علت جمع‌آوری مال و
ثروت و آفت‌های دنیوی است که امکان دارد، برای آن مال اتفاق بیفتد؛ به اینکه آدمی بیندیشد،
حرص در جمع‌آوری مال، زیادتر از قدر ضرورت برای چیست؟ اگر برای اولاد ذخیره می‌کند، بداند که خدای او و خدای اولاد او یکی است و آن خدایی که به او
روزی داده، به اولاد او نیز خواهد داد. اندکی به اطراف نظر کند؛ اگر برای خودش جمع‌آوری می‌کند، اولاً مقدار عمری را که قرار است
زندگی کند، معین نماید و به‌اندازه آن جمع کند و فکر کند، آیا وقتی هست که او نیز سیر شود.
ما آبروی
فقر و
قناعت نمی‌بریم ••• با پادشه بگوی که روزی مقدّر است
اما نکاتی دیگر که در این امر قناعت ما را تشویق می‌کند:
اگر قیمت خود را بدانیم، با حرص و
طمع، آن را ضایع نمی‌کنیم و به ایجاد ملکه قناعت در خود می‌کوشیم و این مقام را با درخواست از دیگران ضایع نمی‌کنیم.
(اگر قیمت خود را دانستیم و از آنچه
خدا به ما داده راضی شدیم، دیگر احساس کمبود نمی‌کنیم و به غیر از نیاز، خود را حریص نمی‌کنیم و قانع می‌شویم).
شکرگزاری از آنچه داریم:
شکرگزاری سبب می‌شود، دچار چشم‌وهم چشمی نشویم و به آنچه داریم قانع شویم و در کنار این شکرگزاری در حد امکان،
بخشش هم داشته باشیم.
مطالعه و ملاحظه
سیره انسان‌های پاک و قانع، ما را در پرداختن به قناعت یاری می‌رساند:
روزی یکی از اصحاب
امام صادق (علیه‌السلام) دید که حضرت، پیراهنی پوشیده که گریبان آن را وصله زده‌اند، آن مرد پیوسته بر پینه نگاه می‌کرد و گویا از پیراهن حضرت شگفت‌زده شده بود.
امام فرمود چه شده که نگاهت را به من دوخته‌ای؟ گفت: نظرم به پینه یقه شماست. فرمود: این
کتاب را بردار و چیزی را که در آن نوشته شده بخوان. مرد کتابی را که در مقابل حضرت بود برداشت و آن را نگاه کرد. در آن کتاب نوشته شده بود: کسی که
حیا ندارد،
ایمان ندارد، کسی که در معاش خود
تقدیر و اندازه ندارد، از ثروت بی‌بهره است و کسی که کهنه ندارد، نو ندارد.
خداوند در
قرآن می‌فرماید: هر کس کار شایسته‌ای انجام دهد، او را به حیاتی پاک زنده نگه می‌داریم: «
مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ».
در روایت، از
حیات پاک به قناعت تعبیر شده است.
توجه به آثار قناعت در قرآن کریم و روایات و همچنین صفات انسان‌های وارسته:
خداوند متعال می‌فرماید: کسانی که هرگاه انفاق می‌کنند، نه اسراف می‌کنند و نه سخت‌گیری، بلکه در میان این دو حد اعتدالی دارند.
همچنین در روایت آمده است که:
امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) می‌فرماید: «همه بی‌نیازی‌ها و توانگری‌ها در قناعت و خشنودی به قسمت‌های الهی است».
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «تقویت قناعت»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۱۲/۲۰.
