بررسی موضوع ارث پیامبران
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: پیامبران،
ارث،
علم،
پیامبران، دانش، میراث.
پرسش: آیا این روایت
اصول کافی: «اِنَّ الْعُلَمَاءَ وَرَثَةُ الْاَنْبِیَاءِ اِنَّ الْاَنْبِیَاءَ لَمْ یُوَرِّثُوا دِینَاراً وَ لَا دِرْهَماً وَ لَکِنْ وَرَّثُوا الْعِلْمَ فَمَنْ اَخَذَ مِنْهُ اَخَذَ بِحَظٍّ وَافِرٍ»، حدیث
ابوبکر از
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): «انا معاشر الانبیاء لا نرث ولا نورّث»، را تایید نمی‌کند؟
پاسخ: با صرف نظر از مباحث سندی، که برخی این احادیث را ضعیف دانسته‌اند در مورد معنا و محتوای این حدیث باید گفت؛ مقصود این است که پیامبران (علیه‌السّلام) با حفظ عنوان پیامبر بودن، برای مردم علم و دانش به ارمغان آوردند، نه
درهم و
دینار. بنابراین، میراث پیامبران برای مخاطبان و پیروان خود، علم و دانش است نه آن‌که مانند پادشاهان برای بازماندگان خود درهم و دینار برجای بگذارند.
در منابع متعدد، روایتی از پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل شده است: «علما میراث بر انبیا هستند؛ و انبیا درهم و دینار به ارث نگذاشتند؛ بلکه علم و دانش به ارث گذاشتند؛ و هر کس که چیزی از علم و دانش به دست آورد، بهره فراوان دریافت کرده است».
با صرف نظر از مباحث سندی، (هر چند بعضی از حدیث‌شناسان حدیث مذکور را ضعیف شمرده‌اند.
ولی این تضعیف مربوط به نقل کلینی در کافی است. اما سند حدیث در منابع دیگر مشکل ندارد و حدیث صحیح و مقبول است.) در مورد معنا و محتوای این حدیث باید گفت؛ مقصود این است که پیامبران (علیه‌السّلام) با حفظ عنوان پیامبر بودن، برای مردم علم و دانش به ارمغان آوردند، نه درهم و دینار. بنابراین، میراث پیامبران برای مخاطبان و پیروان خود، علم و دانش است نه آن‌که مانند پادشاهان برای بازماندگان خود درهم و دینار و
طلا و
نقره برجای بگذارند!
به عبارت دیگر، میراث شخصیت و عنوان پیامبر بودن، علم و دانش است، (
علامه مجلسی در توجیه این روایت گفته است که منظور آن است بزرگ‌ترین میراثی که پیامبران به جای می‌گذارند علم است.
این توجیه هر چند تا حدودی مقبول است؛ اما با توجه به مطالب گفته شده کامل نیست.) نه آن‌که پیامبر از آن جهت که مانند بقیه‌ی مردم، یک شخص و فرد خاص است، به هیچ وجه از حقوق مالکیت بهره‌مند نباشد، و در صورت وفات، فرزندان و ورثه او مالک اموالش نشوند. و نمی‌توان گفت قانون ملکیت و ارث نسبت به انبیا استثنا خورده، و انبیا به مجرد این‌که از دنیا رفتند، تمام اموال آنها در اختیار نیازمندان یا حکومت قرار می‌گیرد، و ورثه آنها از تمام ارث حتی از خانه و وسایل اولیه زندگی محروم می‌گردند. روشن است چنین سوء برداشتی با هیچ عقل سلیمی سازگار نیست، و اغراض سیاسی در پشت چنین برداشت غلطی وجود دارد و به نظر می‌رسد فریاد‌های
حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) برای مقابله با چنین افکار بود که اگر چنین برداشت‌های غلط از روایات استمرار پیدا کند، جامعه را به سمت سقوط و نابخردی سوق خواهد داد.
علاوه بر این‌که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در زمان حیات خود
فدک را به حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیهم)
هدیه کرده بود و در زمان رحلت پیامبر فدک ملک حضرت فاطمه بود،
نه آن‌که بعد از حضرتشان به ایشان به ارث برسد.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «بررسی موضوع ارث پیامبران»، تاریخ بازیابی۱۴۰۱/۳/۲۵.
