• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابو‌قتاده انصاری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: ابوقتاده انصاری، صحابه امام علی (علیه‌السلام)، پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم)، جنگ جمل، جنگ نهروان.

پرسش: آیا ابوقتاده انصاری که از صحابیان پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) بود، از هواداران امام علی (علیه‌السلام) نیز به شمار می‌آمد؟

پاسخ: ابوقتاده حارث بن ربعی بن بلدمه انصاری خزرجی، از صحابه پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) است که در جنگ احد و جنگ‌های پس از آن، شرکت داشت. او از دلیران سپاه پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) بود و پیامبر از وی به عنوان یکی از بهترین رزم‌آوران سپاهش یاد کرد. ابوقتاده، از اصحاب امام علی (علیه‌السلام) نیز بود که در تمام جنگ‌های ایشان شرکت داشت.


«ابوقتاده حارث بن ربعی بن بلدمه انصاری خزرجی» به کنیه خود شهره است.

۱.۱ - صحابه پیامبر

از صحابه پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) است
[۱] شیخ طوسی، محمد بن حسن، الابواب (رجال طوسی)، ص۸۳، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ سوم، ۱۴۲۷ق.    
[۲] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۴ ص۳۴۱، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.    
که در جنگ احد و جنگ‌های پس از آن، شرکت داشت.
[۳] حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۵۴۶، بیروت، دارالمعرفة، ۱۴۰۶ق.
[۴] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱، ص۱۷۱، بیروت، دارالغرب الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.    

او از دلیران سپاه پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) بود؛ و پیامبر از وی به عنوان یکی از بهترین رزم‌آوران سپاهش یاد کرد.
[۵] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۴ ص۳۴۱، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.    
[۶] ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۱، ص۲۸۹، بیروت، دارالجیل، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.    


۱.۲ - صحابه امام علی

ابوقتاده، از اصحاب امام علی (علیه‌السلام) نیز بود
[۷] شیخ طوسی، محمد بن حسن، الابواب (رجال طوسی)، ص۸۳، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ سوم، ۱۴۲۷ق.    
[۸] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱، ص۱۷۱، بیروت، دارالغرب الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.    
که در تمام جنگ‌های ایشان شرکت داشت.
[۹] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۴ ص۳۴۱ ۳۴۲، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.    


۱.۳ - یاری امام در جنگ‌ها

در جنگ جمل، با سرودن شعر حماسه‌ای، ایمان عمیق و وفاداری والایش به علی (علیه‌السلام) را نشان داد
[۱۰] طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ طبری)، ج۵، ص۸۵، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق.    
و در جنگ نهروان، فرمانده پیاده نظام بود.
[۱۱] طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ طبری)، ج۵، ص۸۵، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق.    
[۱۲] دینوری، ابوحنیفه احمد بن داوود، الاخبار الطوال، ص۲۱۰، تحقیق:عامر، عبد المنعم، مراجعه:شیال، جمال الدین، قم، منشورات الرضی، ۱۳۶۸ش.    


۱.۴ - فرمان‌داری مکه

علی (علیه‌السلام) او را به حکومت مکه گماشت.
[۱۳] شیخ طوسی، محمد بن حسن، الابواب (رجال طوسی)، ص۸۳، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ سوم، ۱۴۲۷ق.    
[۱۴] شیبانی، ابو عمرو خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفة بن خیاط، ص۲۰۱، دمشق، بیروت، دار القلم، مؤسسة الرسالة، چاپ دوم، ۱۳۹۷ق.    


۱.۵ - وفات

ابوقتاده به روزگار خلافت علی (علیه‌السلام) زندگی را بدرود گفت.
[۱۵] ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۱، ص۲۸۹، بیروت، دارالجیل، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.    
برخی نیز گفته‌اند او در سال ۵۴ ق از دنیا رفت. «ابوقتادة بن ربعی احد بنی‌سلمة، توفی بالمدینة اربع وخمسین وهو ابن سبعین».
[۱۶] حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۵۴۷، بیروت، دارالمعرفة، ۱۴۰۶ق.


اینک به روایاتی درباره ابوقتاده انصاری اشاره می‌شود:

۲.۱ - روایت اول

وقتی علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) به خلافت رسید، خالد بن عاصی بن هشام بن مغیره مخزومی را از حکومت مکه بر کنار کرد و حکومت آن را به ابوقتاده انصاری سپرد.
[۱۷] ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۳، ص۱۳۰۴، بیروت، دارالجیل، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.    
(البته در تاریخ خلیفه نام خالد بن سعید بن العاص آمده است).
[۱۸] شیبانی، ابو عمرو خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفة بن خیاط، ص۲۰۱، دمشق، بیروت، دار القلم، مؤسسة الرسالة، چاپ دوم، ۱۳۹۷ق.    


۲.۲ - روایت دوم

ابوقتاده، خطاب به علی (علیه‌السلام) در جنگ جمل گفت: «ای امیرمؤمنان! پیامبر خدا این شمشیر را بر گردن من آویخت و آن را غلاف کرده بودم و در غلاف بودنش به درازا کشید و اکنون هنگام برهنه کردن و برکشیدن آن بر سر این قوم ستم‌کار است؛ کسانی که از هیچ خیانتی در حق امت، فروگذار نکردند. پس اگر دوست داری مرا پیش فرستی، بفرست».
[۱۹] طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ طبری)، ج۴، ص۴۵۱، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق.    


۲.۳ - روایت سوم

هنگامی که علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) از جنگ با نهروانیان فارغ شد، ابوقتاده انصاری با شصت یا هفتاد نفر از انصار برگشتند. نخست به دیدار عایشه رفت.
ابوقتاده می‌گوید: وارد خانه عایشه شدم. پرسید: چه خبر؟
به وی گفتم: هنگامی که حکمیت خواهان از لشکر امیرمؤمنان جدا شدند، با آنان روبه‌رو شدیم و آنان را کشتیم... .
عایشه گفت: آن‌چه که بین من و علی اتفاق افتاد، مانع از آن نمی‌شود که حق را بگویم. از پیامبر خدا شنیدم که می‌فرمود: «امت من، دو گروه می‌شوند و بین آن دو، گروهی [از دین] جدا می‌شوند که سرهایشان را می‌تراشند، سبیل‌هایشان را می‌چینند، دامن‌هایشان تا نیمه ساقشان است، قرآن می‌خوانند؛ اما قرآن از گلویشان تجاوز نمی‌کند، محبوب‌ترین مرد امت در نزد من و خدای متعال، آنان را می‌کشد».
گفتم: ‌ای مادر مؤمنان ! با این‌که موضوع را می‌دانی، چرا آن کارها از تو سر زد؟
گفت: ‌ای ابوقتاده! تقدیر الهی بود و سرنوشت، اسبابی دارد.
[۲۰] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱، ص۱۷۲، بیروت، دارالغرب الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.    


۱. ↑ شیخ طوسی، محمد بن حسن، الابواب (رجال طوسی)، ص۸۳، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ سوم، ۱۴۲۷ق.    
۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۴ ص۳۴۱، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.    
۳. ↑ حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۵۴۶، بیروت، دارالمعرفة، ۱۴۰۶ق.
۴. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱، ص۱۷۱، بیروت، دارالغرب الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.    
۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۴ ص۳۴۱، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.    
۶. ↑ ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۱، ص۲۸۹، بیروت، دارالجیل، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.    
۷. ↑ شیخ طوسی، محمد بن حسن، الابواب (رجال طوسی)، ص۸۳، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ سوم، ۱۴۲۷ق.    
۸. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱، ص۱۷۱، بیروت، دارالغرب الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.    
۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۴ ص۳۴۱ ۳۴۲، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.    
۱۰. ↑ طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ طبری)، ج۵، ص۸۵، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق.    
۱۱. ↑ طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ طبری)، ج۵، ص۸۵، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق.    
۱۲. ↑ دینوری، ابوحنیفه احمد بن داوود، الاخبار الطوال، ص۲۱۰، تحقیق:عامر، عبد المنعم، مراجعه:شیال، جمال الدین، قم، منشورات الرضی، ۱۳۶۸ش.    
۱۳. ↑ شیخ طوسی، محمد بن حسن، الابواب (رجال طوسی)، ص۸۳، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ سوم، ۱۴۲۷ق.    
۱۴. ↑ شیبانی، ابو عمرو خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفة بن خیاط، ص۲۰۱، دمشق، بیروت، دار القلم، مؤسسة الرسالة، چاپ دوم، ۱۳۹۷ق.    
۱۵. ↑ ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۱، ص۲۸۹، بیروت، دارالجیل، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.    
۱۶. ↑ حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۵۴۷، بیروت، دارالمعرفة، ۱۴۰۶ق.
۱۷. ↑ ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۳، ص۱۳۰۴، بیروت، دارالجیل، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.    
۱۸. ↑ شیبانی، ابو عمرو خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفة بن خیاط، ص۲۰۱، دمشق، بیروت، دار القلم، مؤسسة الرسالة، چاپ دوم، ۱۳۹۷ق.    
۱۹. ↑ طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ طبری)، ج۴، ص۴۵۱، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق.    
۲۰. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱، ص۱۷۲، بیروت، دارالغرب الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.    


پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «ابوقتاده انصاری»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۲/۲۰.    



جعبه ابزار