آثار سازنده فضایل اخلاقی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه:فضایل اخلاقی، گشاده رویی، تهذیب نفس، مکارم اخلاق.
پرسش :آثار مثبت و سازنده
فضایل اخلاقی از جمله
گشاده رویی چیست؟
آثار مثبت و سازنده برای کسی که دارای فضایل اخلاقی است، چیست؟
اخلاق پسندیده، مجموعه‌ای از فضایل انسانی است که انسان را زینت بخشیده، به رستگاری می‌رساند. این فضایل اخلاقی را می‌توان به طور کلی به سه دسته تقسیم کرد:
الف. فضایلی که در
ارتباط با خدا مطرح است؛ مانند اهمیت دادن به
نماز ،
دعا ،
ذکر ، پرهیز از
ریا ،
خوف و رجا .
ب. فضایلی که در ارتباط با خود انسان مطرح است؛ مانند نظم و انضباط در کارها، غنیمت شمردن فرصت‌ها، پرهیز از بیهوده‌گویی.
ج. فضایلی که در ارتباط با دیگران مطرح است؛ مانند
تواضع ، راستی و
راست‌گویی ، برادری و اتحاد، مردم‌داری ،
امانت‌داری ، رعایت
حقوق پدر و مادر .
هرکدام از سه دسته‌ی اخلاق پسندیده و فضایل اخلاقی، آثار و فواید مثبت و ارزنده‌ای در سعادت دنیوی و اخروی انسان دارند که در منابع اخلاق اسلامی به طور مفصّل به آنها پرداخته شده است.
در این‌جا به به طور خلاصه و فهرست‌وار به برخی از آثار مثبت و نیک فضایل اخلاقی در آدمی از نگاه آیات و روایات پرداخته می‌شود:
یک. قرآن کریم
تهذیب نفس و کسب ملکات اخلاقی را با اهمیت شمرده است، به‌گونه‌ای که اگر کسی در
قیامت ، از فضایل اخلاقی برخوردار نباشد، روی
سعادت را نخواهد دید:«یَوْمَ لا یَنْفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ الَّا مَنْ اتَی اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلیمٍ»؛
روزی که هیچ مال و فرزندی سود نمی‌دهد، مگر کسی که دلی پاک به سوی خدا بیاورد.
دو. قرآن کریم اخلاق حسنه و تهذیب نفس را مایه رستگاری آدمی و رذایل و گناهان را موجب خُسران و زیان انسان می‌شمارد:«قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَکَّاها وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسَّاها»؛
که هر کس خود را تزکیه کرد، رستگار گشت، و هر کس خود را با گناه آلوده ساخت، زیان‌کار شد.
یکی از نمونه‌های دسته سوم فضایل اخلاقی، «گشاده‌رویی و اخلاق نیک» است که مانند بسیاری از فضایل اخلاقی دیگر، علاوه بر داشتن حُسن ذاتی در نظر دین، فرد و فطرت آدمی، از پیامدهای نیکویی نیز برخوردار است؛ از جمله به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:
در معاشرت‌ها و داد و ستدهای کاری و اجرایی، ممکن است برخی کدورت‌ها در میان افراد بروز کند که چندان خوشایند نباشد، بهترین ابزار مبارزه با این‌گونه کدورت‌ها، گشاده‌رویی است.
رسول اکرم (صلی الله علیه وآله) در این‌باره می‌فرماید:«حُسْنُ الْبِشْرِ یَذْهَبُ بِالسَّخیمَةِ»؛
خوش‌رویی، کینه را می‌زداید.
هر انسانی، به اکسیر گرانب‌های محبت از جانب خدا و بندگان مؤمن او نیازمند است. این پدیده ارزشمند در سایه گشاده‌رویی به دست می‌آید.
حضرت امام باقر (علیه السلام) می‌فرماید:«صَنِیعُ الْمَعْرُوفِ وَ حُسْنُ الْبِشْرِ یُکْسِبَانِ الْمَحَبَّةَ وَ یُقَرِّبَانِ مِنَ اللَّهِ وَ یُدْخِلَانِ الْجَنَّة»؛
نیکوکاری و خوش‌رویی، محبّت‌آفرین‌اند، انسان را به خدا نزدیک و داخل
بهشت می‌کنند.
امام صادق (علیه السلام) فرمود:«انَّ الْخُلْقَ الْحَسَنَ یَمیثُ الْخَطیئَةَ کَما تَمیثُ الشَّمْسُ الْجَلیدَ»؛
همانا خوش‌خُلقی گناه را ذوب می‌کند، چنان که خورشید یخ را ذوب می‌سازد.
امام علی (علیه السلام) فرمود:«... وَ حَسِّنْ خُلُقَکَ یُخَفِّفِ اللَّهُ حِسَابَک»؛
خلق خود را نیکو گردان تا خداوند حساب تو را -در قیامت- آسان گیرد.
امام صادق(علیه السلام) فرموده است:«الْخُلُقُ الْحَسَنُ جَمَالٌ فِی الدُّنْیَا وَ نُزْهَةٌ فِی الْآخِرَةِ وَ بِهِ کَمَالُ الدِّینِ وَ الْقُرْبَةُ إِلَی اللَّهِ تَعالی»؛
اخلاق نیک و پسندیده؛ جمال و زیبایی در دنیا و گشایش و خوشی در آخرت است، و با آن آیین و دین هر کسی کامل می‌گردد، و موجب
کمال انسان و قرب او به پروردگار متعال است».
فضایل و کمالات اخلاقی، آثار ارزنده‌ای در سعادت دنیوی و اخروی انسان دارد. هر کس می‌خواهد، به
سعادت ابدی ، دست یابد، لازم است که صفحه دلش را از
رذایل اخلاقی و اخلاق ناپسند پاک کرده، فضایل اخلاقی را جایگزین آن نماید.
پایگاه اسلام کوئست
