وقف اموال
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: وقف، وقف اموال،
صدقه، انفاق، دستگیری، مستمندان.
پرسش: آیا در قرآن جهت تشویق مردم به وقف اموال، سورهای نازل شده است؟
پاسخ: در قرآن،
سوره یا آیهای درباره وقف و امثال آن نیامده است؛ بلکه به صورت کلی آیاتی درباره انفاق داریم که شامل وقف و صدقات جاریه نیز میشود. همچنین مصادیق متعددی برای وقف وجود دارد که گاهی مصداق خاص وقف بدون نام بردن وقف، در
قرآن کریم بیان شده است؛ مانند آیاتی که مربوط به
مسجد میباشد و روشن است که از بارزترین مصداق وقف، مسجد است.
در
قرآن،
سوره یا آیهای درباره وقف و امثال آن نیامده است؛ بلکه به صورت کلی آیاتی درباره
انفاق داریم که شامل وقف و
صدقات جاریه نیز میشود.
در این باره به نمونههای زیر اشاره میشود:
«
لَن تَنَالُواْ الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُواْ مِمَّا تُحِبُّونَ»؛
«هرگز به (حقیقت) نیکوکاری نمیرسید، مگر اینکه از آنچه دوست میدارید (در راه
خدا) انفاق کنید و آنچه انفاق میکنید،
خداوند از آن آگاه است».
این
آیه شامل انفاقی که به طریق
وقف و
صدقه جاریه میباشد نیز میشود.
«
... وَمَا تُقَدِّمُوا لِأَنفُسِكُم مِّنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِندَ اللَّهِ هُوَ خَيْرًا وَأَعْظَمَ أَجْرًا ...»؛
«آنچه را از کارهای نیک برای خود از پیش میفرستید، نزد خدا به بهترین وجه و بزرگترین
پاداش خواهد یافت و از خدا آمرزش بطلبید».
عمومیت آیه فوق نیز وقف را شامل میشود.
«
... وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّآئِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ ...»؛
«نیکی آن است... و مال (خود) را با همه علاقهای که به آن دارد، به خویشاوندان و
یتیمان و
مسکینان و در راهماندگان در راه و سائلان و
بردگان انفاق میکند».
این آیه هم با عمومیتش شامل وقف میشود و به همین دلیل
علما از جمله
فاضل مقداد به
آیات فوق برای وقف استدلال نموده است.
مصادیق متعددی برای وقف وجود دارد که گاهی مصداق خاص وقف بدون نام بردن وقف، در
قرآن کریم بیان شده است؛ مانند آیاتی که مربوط به
مسجد میباشد و روشن است که از بارزترین مصداق وقف، مسجد است.
درباره مسجد به آیات زیر اشاره میکنیم:
دربارةه مسجد گاهی میفرماید: «مسجدی که براساس
تقوا بنا شده، بهتر است.
و در
آیه دیگر میفرماید: «مسجد را کسانی تعمیر (و میسازد) که
ایمان به خدا و
روز قیامت داشته باشد».
و آیاتی که دستور به اخذ
زینت برای مسجد نموده و منهدمکنندگان مسجد را سرزنش نموده است.
ولی در
روایات مسئله وقف به صورت روشن بیان شده است.
از جمله پیامبر اکرم (صلياللهعليهوآله) فرمود:
«
اذا مات الانسان انقطع عمله الا من ثلاث علم ینتفع به او صدقه تجری له او یدعو له»؛
«وقتی
انسان از
دنیا رفت، عملش قطع میشود مگر از سه چیز: ۱. علمی که از آن بهره برده میشود؛ ۲. صدقه جاریه (و وقف مالی) که برای او به جا مانده است؛ ۳. و فرزند صالحی که برای او به جا مانده است».
۱. شرح لمعه، شهید ثانی، ج۳، ص۱۶۳ ـ ۱۸۸.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «وقف اموال»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۹/۲۳.