نفس جوهری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: انسان،
جوهرنفس، روحانی، ویژگی بسیط.
پرسش: «نفس جوهری بسیط، روحانی و زنده است.» معنای این عبارت چیست؟
پاسخ: حیات و زنده بودن، ذاتی نفس است و از او جدا نمی‌شود. و فاعلیت نفس و انجام فعل از سوی نفس، توسط بدن و مقام طبع و طبیعت او صورت می‌گیرد.
جملات «نفس، جوهری است بسیط و روحانی و زنده به ذات و دانا است به
قوت و فاعل به طبع و او صورتی است از صورت‌های
عقل فعال.» «حقیقت انسان
نفس لطیفه ربانی است؛ که جنبه جسمانی و روحانی وی نیز همگی از مظاهر و جلوه‌های آن حقیقت‌اند.» «نفس کامل‌ترین مظهر
حق است.» از منابع مختلف نقل شده است، و بیانگر ویژگی‌های نفس انسان است، مجموع این ویژگی‌ها را می‌توان به این صورت فهرست کرد:
نفس موجودی
مرکب نیست؛ یعنی اجزا و جزئیات ندارد.
نفس از عناصر مادی نیست و ویژگی‌های ماده در او نیست؛ بلکه روحانی است.
حیات و زنده بودن، ذاتی نفس است و از او جدا نمی‌شود.
نفس استعداد و توان داناشدن را دارد و می‌تواند عالم و آگاه گردد.
فاعلیت نفس و انجام فعل از سوی نفس، توسط بدن و مقام طبع و طبیعت او صورت می‌گیرد.
نفس یکی از فعلیت‌های عقل فعال (عقل فعال در نظر فلاسفه آخرین و پایین‌ترین عقول در
سلسله طولی عقول است.) است.
حقیقت انسان، همان
نفس او است که موجودی لطیف و هدیه‌ای ویژه از جانب خداوند است.
مقام جسمانی (بدن) و مقام روحانی او از مظاهر و جلوه‌های حقیقت نفس هستند؛ یعنی نفس یک حقیقت ذات مراتب است که یک مرتبه او مقام روحانی است و مرتبه دیگر آن مقام جسمانی او است؛ رابطه این مقامات با ذات رابطه ظاهر و مظهر است که این مقامات مظهر آن ذات هستند.
نفس کامل‌ترین مظهر خداوند است. توضیح این‌که ذات متعالی خداوند
غیب مطلق و در
کمون و خفا است؛ بنابراین آنچه در مورد شناخت خداوند، برای انسان و هر موجود دیگری امکان دارد، شناخت تجلیات، مظاهر و پرتو خداوند است؛ در میان تجلیات، انسان کامل‌ترین و جامع‌ترین مظهر و تجلی خداوند است.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «حیات نفس جوهری بسیط»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۳/۹.
