لیلی و شهربانو
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: لیلا،
شهربانو،
کربلا.
پرسش: آیا جناب
لیلی (مادر
علی‌اکبر) و شهربانو در کربلا حضور داشته‌اند؟
پاسخ: با مراجعه به کتب تاریخی کهن و آثار نویسندگان معاصر، چنین به دست می‌آید که جناب لیلا در کربلا نبوده‌اند.
استاد
شهید مرتضی مطهری مسئله حضور لیلا در کربلا و در نتیجه افسانه‌ها و قصه‌هایی که در مورد وی نوشته شده، به‌عنوان یکی از موارد
تحریف در
تاریخ کربلا،
ذکر کرده است و آن را با استدلال رد می‌نماید.
محدث قمی می‌گوید: «ظاهر آن است که لیلا در کربلا نبوده و من در کتب معتبر ندیدم».
در جای دیگر می‌نویسد: «در کتب معتبر ذکری از بودن لیلا در کربلا و یا در
کوفه و
شام نیست.»
همچنین از سخن کشنده علی‌اکبر که می‌گوید: «علی آثام العرب ان مربی یفعل مثل ما کان یفعل ان لم اثعکه اباه»؛
گناه تمامی
عرب به گردن من اگر این جوان از کنار من بگذرد و پدر را به عزایش داغدار نسازم؛ در‌حالی‌که در
عرف چنین می‌گویند که «مادرش را به عزایش بنشانم»؛ اما وی فقط از پدرش یاد می‌کند؛ چنین استفاده می‌شود که نه‌تنها لیلا در کربلا نبوده، بلکه اصلاً در قید
حیات نبوده است.
مورخ معروف، مرحوم دکتر محمدابراهیم آیتی در این زمینه می‌نگارد: «از مادر علی‌اکبر، یعنی لیلا، دختر ابی مُرة بن مسعود هم نامی در جریان
فاجعه کربلا به میان نیامده است و هیچ نمی‌دانم که ایشان در این تاریخ زنده بوده است یا نه... (از همسران امام) تنها کسی که در این
سفر همراه امام ـ علیه‌السلام ـ بوده، (رباب) دختر
امرؤ القیس بود.»
بنابراین با توجه به قراین و شواهد فراوان، جناب لیلا در کربلا نبوده‌اند؛ در نتیجه آن داستان‌ها و افسانه‌هایی که در جریان حادثه کربلا به او نسبت داده شده، بی‌اساس و غیر واقعی است.
در پایان تذکر این نکته از قول علامه سیدعبدالرزا مقرم ضروری است که: «
شیخ مفید در ارشاد،
طبرسی در اعلام الوری،
طبری در تاریخ طبری و... نام این بانو را همان «لیلا» ذکر کرده‌اند.»
از‌این‌رو «ام‌لیلی» نام بی‌مسمایی بیش نیست.
قبل از پاسخ به این سؤال باید متذکر شویم که اگر‌چه بنا به نقل مشهود بین
مورخان، مادر
امام سجاد علیه‌السلام، دختر یزگرد سوم پادشاه ایران بوده و نامش «
شهربانو» می‌باشد، اما این شهرت تاریخی توسط برخی از محققان معاصر به‌خاطر تردید در تمام روایات این موضوع، مورد خدشه قرار گرفته است.
بنابراین در اصل نام مادر امام
سجاد ـ علیه‌السلام ـ که شهربانو باشد و دختر پادشاه، تردید وجود دارد تا چه برسد به اینکه وی تا زمان وقوع حادثه جانگداز کربلا زنده باشد و این واقعه را درک کرده باشد.
آنچه در بعضی از اخبار آمده است، آن است که مادر
علی بن الحسین ـ علیه‌السلام ـ هنگام وضع حمل حضرت درگذشته است.
بنابراين بر فرض قبول اينكه مادر
امام سجاد ـ عليه‌السلام ـ فرزند پادشاه ساسانى بوده و نامش شهربانو بوده، وى مثل جناب ليلا در زمان حادثه كربلا در قيد حيات نبوده است.
سایت اندیشه قم
