خیر البریة
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: خیر البریة، شر البریة،
مشرکان،
اهل کتاب، دوزخ،
ایمان، عمل صالح.
پرسش: آیه خیر البریة و شر البریه به چه آیه‌ای در
قرآن می‌گویند؟ آن را توضیح دهید که چرا به این نام خوانده شده است؟
پاسخ:
در
قرآن کریم بدترین و بهترین مخلوقات این‌گونه بیان شده‌اند: «
إِنَّ الَّذینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ وَ الْمُشْرِکینَ فی نارِ جَهَنَّمَ خالِدینَ فیها أُولئِکَ هُمْ شَرُّ الْبَرِیَّةِ، إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ »؛
کافران از اهل کتاب و مشرکان در
آتش دوزخ‌اند، جاودانه در آن می‌مانند؛ آنها بدترین مخلوقات‌اند! (اما) کسانی که ایمان آوردند و
اعمال صالح انجام دادند، بهترین مخلوقات خدایند.
این دو
آیه بدترین و بهترین
مخلوقات را بیان می‌کنند.
در برخی از روایات، مصادیقی برای این آیه ذکر شده است:
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ فرمود: «علی ـ علیه‌السلام ـ پیش رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ در خانه ام سلمه رسید، رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ هنگامی‌که علی ـ علیه‌السلام ـ را دید فرمود: ای علی! حالت چگونه خواهد بود در آن هنگام که همه ملت‌ها جمع شوند و میزان‌های
عدل نصب گردند و مردم را برای حساب و محاکمه آماده سازند. در این هنگام، اشک از دیدگان
امام علی ـ علیه‌السلام ـ جاری شد، رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود: ای علی! چرا
گریه می‌کنی؟ به خداوند سوگند، تو و شیعیانت در آن روز با چهره‌های سفید و سیراب در محشر حاضر می‌شوید، صورت‌های آنها نورانی، شاداب و خندان هستند. در آن روز دشمنانت را حاضر می‌کنند؛ در حالی‌که صورت‌های آنان سیاه است آنها افرادی شقی و بد عاقبت و معذب هستند، مگر نشنیده‌ای که خداوند فرموده: «
إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ »، اینها تو و شیعیانت می‌باشند؛ ولی آنهایی که
کافر شدند و آیات ما را انکار کردند، بدترین مردم هستند (
أُولئِکَ هُمْ شَرُّ الْبَرِیَّةِ ) و این گروه دشمنان شما می‌باشند».
در این
روایت برای «شرّ البریّة» و «خیر البریّة» مصداقی بیان شده است.
این مضمون در بسیاری از روایات ذکر شده است
که در اینجا به ذکر روایت بالا بسنده می‌شود.
نکته دقیقی در اینجا وجود دارد که لازم به ذکر است.
ایمان و به تبع آن
مؤمنان ، دارای مراتبی هستند که هر یک از آنها را در رتبه‌ای قرار می‌دهد و برای هر یک جایگاهی را مشخص می‌کند. بنابر روایات مذکور، امیرالمومنین علی ـ علیه‌السلام ـ و شیعیان آن حضرت در صدر این گروه، بعد از نبوت
پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ قرار دارند؛ یعنی بعد از اینکه حضرت
محمد ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ به پیامبری مبعوث شد و اسلام، ادیان پیشین خود را نسخ کرد؛ مسلمانان صاحبان ایمان واقعی شدند و در میان اینها نیز علی ـ علیه‌السلام ـ و شیعیان ایشان قرار دارند که بدان‌ها می‌توان خیر البریه را اطلاق کرد. البته در میان اینها نیز مراتبی وجود دارد؛
علی ـ علیه‌السلام ـ از شیعیان خود برتر است و در میان شیعیان ایشان نیز مراتبی وجود دارد که برخی را بر برخی دیگر برتری می‌بخشد. با این حال، اینان گروهی را تشکیل می‌دهند که می‌توان آنها را خیر البریه دانست. همچنین باید توجه داشت پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ از تمام مؤمنان ـ حتی آنها که
خیر البریة نامیده شده‌اند ـ برتر است؛ ولی این بیان مصداق خیر البریه، در مقام بیان بعد از پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ می‌باشد.
به علاوه برخی از
کلمات این
آیه باید مورد دقت بیشتری قرار گیرد؛ برای نمونه، از تعبیر «
کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ وَ الْمُشْرِکینَ » به دست می‌آید که همه
مشرکان و اهل کتاب مورد نظر روایت نیستند؛ بلکه منظور مشرکانی هستند که با حق و حقیقت که همان
اسلام باشد، آشنا شدند؛ ولی از پذیرش آن خودداری کردند. آنها
حق را دیدند و فهمیدند ولی برای نفس و منافع خود، از پذیرش آن خودداری می‌کنند؛ آری اینان شایسته صفت بدترین مخلوقات خداوند هستند.
همچنین از تعبیر «
أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ » که بهترین در میان تمام مخلوقات را بیان می‌کند، برتری برخی از انسان‌ها بر همه موجودات حتی
فرشته ها نیز به دست می‌آید که این مختصر مجال بیان بیشتر پیرامون این موضوع را ندارد.
پایگاه اسلام کوئست.
