استفاده مناسب از قوه خیال
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه:قوه خیال، قوای نفس، تخیلات.
پرسش :آیا می شود از
قوّه خیال استفاده مناسب کرد؟
من فردی هستم تخیلاتی در حد نسبتاً زیاد. آیا می شود از خیال استفاده مناسب کرد؟ مخصوصاً در راه خدمت به اسلام؟
قوّه خیال (یا مصوّره)
، یکی از ادراکات و مراتب باطنی
نفس انسانی و شأنی از شئون آن است.
کار این قوّه را که ادراک صورت و شکل جزئی محسوسات و حفظ آن است،
تخیّل می‌نامند.
این صورت، تمثیل مادّی و یا ذهنی آن شیء خارجی محسوس بوده،
و بعد از غایب شدن شیء مادی خارجی (و صورت ذهنی آن)، قوه خیال آن را برای نفس انسانی دوباره ممثّل می گرداند.
به بیان دیگر؛ آنچه را که حواس پنج گانه ظاهری، حس می کنند، قوه خیال حافظ صور آن محسوسات بوده و یک نوع خزانه برای این صور اشیاء است.
در حقیقت، نفس انسانی به واسطه قوّه خیال از موجودات در طبیعت عکس می گیرد و موقعی که آن را طلب می کند، برای خود حاضر می نماید.
در میان قوای ظاهری و باطنی نفس آدمی، از همه آزادتر و مختارتر «قوّه خیال» است؛ این قوّه بر خلاف قوای ظاهری، همچون بینایی و شنوایی، مقیّد به حدود و تعیّنات امور محسوس نیست. خیال قادر است مرزها و قید و بندهایی را که
عالم جسمانی بر محسوسات تحمیل می کند، بشکند و به فضایی در ورای عالم جسمانی پرواز کند. نفس انسانی می تواند آن را به منزله آینه ای در دست عقل قرار دهد تا حقائق ملکوت عالم را به تصویر کشاند؛ منتها راه صحیح این عمل٬ طهارت قوّه خیال است.
همان طور که خیال، قوّه ای است که می تواند آزادانه صورت های درست و پاک خلق کند، می تواند عصیانگر و سرکش بوده و درب و کانال ورودی
شیطان شود و به مرور قلب را تسخیر کرده و به تاریکی و سیاهی بیانجامد و با روح سرکش خود نیروی سازنده خود را تباه کند. از این رو
قرآن کریم می‌فرماید:«ای کسانی که ایمان آورده‌اید! از گامهای شیطان پیروی نکنید! هر کس پیرو شیطان شود (گمراهش می‌سازد، زیرا) او به فحشا و منکر فرمان می‌دهد».
از این جا است که نیرو و توان سازندگی قوّه خیال نیاز به طهارت، مهار شدن دارد؛ زیرا تا از تخیّلات مهار گسیخته رها نشویم روح ما ظرف
معارف الاهی قرار نمی گیرد.
از این رو، چند امر زیر برای استفاده مناسب از قوه خیال و دوری از تخیلات کور و شیطانی توصیه می شود:
۱. مطالعه کتاب های مفید (به ویژه کتاب های معنوی و سیره زندگی انبیاء و
اولیای الاهی ).
۲. توجه دادن دل به
خدا و تذکر این که در برابر
رب الارباب و خالق و مدبّر کل قرار گرفته است؛ و این کار با تمرین و ممارست حاصل می شود.
۳. دوری از آرزوهای دور و دراز و دست نیافتنی.
۴. انجام عباداتی مانند
نماز ،
یاد و
ذکر خدا ، مناجات و ارتباط عاشقانه با
خدا و...؛ زیرا عبادت، قوای ظاهری و باطنی را پیرو «نفس انسانی و الاهی» می کند تا انسان به واسطه قوه خیال به سوی صورت های درست و پاک قدم بردارد.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «استفاده مناسب از قوه خیال»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۶/۷.
