وجوب حجاب
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حجاب، عذاب الهی، پوشش.
پرسش: دلایل وجوب حجاب و چند نمونه از عذاب‌های جهنمی را که مربوط به زن‌های بی‌حجاب یا بدحجاب است، بیان کنید.
پاسخ: مقصود از
حجاب اسلامی، آن پوششی است که دارای این دو ویژگی باشد: ۱. حدود شرعی پوشش در آن رعایت شده باشد؛ ۲. با خودنمایی و جلب نظر نامحرمان همراه نباشد. بر این اساس حجاب امری نیست که فقط به موضوع
پوشش مرتبط باشد؛ بلکه امری رفتاری نیز هست. پس بدحجاب کسی نیست که حد
واجب شرعی را رعایت نمی‌کند، ممکن است کسی این حدود را به طور کامل رعایت کند، ولی در عین حال وضع ظاهرش، نوع رفتارش با مردان، نوع سخن گفتنش، نوع راه رفتنش، حتی نوع نگاهش به افراد و اطرافش و در یک
کلام، نوع رفتار ارتباطی او در اجتماع به گونه‌ای باشد که توجه نامحرمان را به خود جلب نماید و ممکن است این جلب نظر غیر آگاهانه و غیر عمدی باشد. تخطی از مقررات الهی و شکستن حریم
عفاف و
حیا موجب وقوع
عذاب دردناک الهی خواهد شد.
حجاب در لغت به معنای پوشیدن و پرده به کار رفته و در هیچ موردی به طور اصالی به معنای نوع، سبک پوشیدن و نوع سبک لباسی که پوشیده می‌شود، اطلاق نشده است.
در اصطلاح فقهی نیز برای رساندن معنای
پوشش زنان، از لغت حجاب استفاده نشده و نمی‌شود؛ بلکه از لغت «سَتر» که به طور دقیق، در معنای پوشش و پوشاندن است، استفاده می‌شود.
در مورد میزان و مقدار پوشش بدن که در
شرع اسلام برای
زنان واجب شمرده شده است، با نگاهی به رساله‌های عملیه
مراجع تقلید، می‌توان دریافت که حجاب صحیح و واجب عبارت است از: پوشانیدن تمام بدن به جز قرص صورت و دو دست (از مچ دست تا سر
انگشتان).
اما این تعریف فقهی، تعریف حداقلی است که استاد
شهید مرتضی مطهری خاطرنشان ساخته است: پوشش (و حجاب زن) در اسلام این است که زن در
معاشرت خود با
مردان بدن خود را بپوشاند و به جلوه‌گری و خودنمایی نپردازد.
بنابراین مقصود از حجاب اسلامی، آن پوششی است که دارای این دو ویژگی باشد:
۱. حدود شرعی پوشش در آن رعایت شده باشد؛
۲. با
خودنمایی و جلب نظر نامحرمان همراه نباشد.
طبق این تعریف، حجاب امری نیست که فقط به موضوع پوشش مرتبط باشد؛ بلکه امری رفتاری نیز هست.
پس بدحجاب کسی نیست که حد واجب شرعی را رعایت نمی‌کند، ممکن است کسی این حدود را به طور کامل رعایت کند، ولی در عین حال وضع ظاهرش، نوع رفتارش با مردان، نوع سخن گفتنش، نوع راه رفتنش، حتی نوع نگاهش به افراد و اطرافش و در یک کلام، نوع رفتار ارتباطی او در اجتماع به گونه‌ای باشد که توجه نامحرمان را به خود جلب نماید و ممکن است این جلب نظر غیر آگاهانه و غیر عمدی باشد؛ زیرا
زنان به علت مطلوبیت‌های طبیعی که خواه ناخواه در ظاهر و جسم خود، در نظر مردان دارند و نیز به علت مطلوبیت‌ها و جذابیت‌هایی که می‌توانند آگاهانه یا ناآگاهانه (براساس
تربیت نادرست) به رفتار خود در منظر مردان ببخشند، مورد توجه مردان قرار می‌گیرند. بنابراین هر قدر این اقسام زیبایی‌ها از جانب زنان بیش‌تر در دسترس مردان باشد (یعنی عرضه از سوی زنان بیش‌تر باشد)، تقاضا از سوی مردان بیش‌تر می‌باشد.
قرآن کریم، کتاب
هدایت انسان‌ها از
ظلمت به سوی
نور، در زمینه پیش‌گیری از
مفاسد اخلاقی و اجتماعی دستورات و مقررات ویژه‌ای را در مورد
حجاب بانوان دارد که به برخی از آنان پرداخته می‌شود:
جلباب (روپوش‌های بلند و چادر)، پوشش کامل است:
«
یَا اَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لازْوَاجِکَ وَبَنَاتِکَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلابِیبِهِنَّ ذَلِکَ اَدْنَی اَنْ یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ وَکَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِیمًا؛
ای
پیامبر! به همسرانت و دخترانت و به زنان
مؤمنین بگو: خود را با جلباب‌هایشان (روپوش‌های بلند و چادر) کاملاً بپوشانند که این پوشش برای این‌که (به
عفت و وارستگی) شناخته شوند، بهتر است تا (از معرض هوس‌رانان) آزاد باشند و مورد اذیت قرار نگیرند (و اگر تاکنون کوتاهی و خطایی از آن‌ها سرزده) خداوند همواره
غفور و
رحیم است».
این
آیه به اصل وجوب حجاب برای زنان تصریح، و به یکی از
فلسفه‌های حجاب که عدم آزار از ناحیه مزاحم‌هاست، اشاره کرده است.
زنان نیز از نگاه به نامحرم بپرهیزند و عفت خویش را پاس دارند:
«
وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ اَبْصارِهِنَّ وَ یَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ اِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها؛
و به زنان با
ایمان بگو که چشم‌های خود را از نگاه هوس‌آلود به نامحرم فرو گیرند و دامان خویش را از آلودگی‌ها حفظ کنند و زینت‌ها و مواضع بدنشان را به
مردان بیگانه نشان ندهند، مگر آن‌چه را که ظاهر است».
و در مسئله «الا ما ظهر» باید به نظر و فتاوای
مراجع تقلید مراجعه و
عمل شود.
سر و سینه زنان پوشیده باشد:
«
وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلی جُیُوبِهِنَّ وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ اِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ؛
زنان مؤمن، باید سر و سینه خود را با
مقنعه (یا چیزی که کاملً سر و اطراف صورت و سینه را فرا گیرد) بپوشانند و
زینت خود را برای غیر از شوهر و
محارم دیگر آشکار نکنند».
بنابراین بعضی روسری‌های موجود و نحوه استفاده فعلی از آن‌ها، حجاب مورد نظر
قرآن مجید را تأمین نمی‌کند.
تخطی از مقررات الهی و شکستن حریم
عفاف و حیا موجب وقوع در
عذاب دردناک الهی خواهد شد که خداوند می‌فرماید:
«
اِنَّ الَّذِینَ یُحِبُّونَ اَنْ تَشِیعَ الْفاحِشَةُ فِی الَّذِینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ اَلِیمٌ فِی الدُّنْیا وَ الاخره وَ اللَّهُ یَعْلَمُ وَ اَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ؛
کسانی که دوست دارند زشتی‌ها در میان مردم با ایمان شیوع یابد، عذاب دردناکی برای آن‌ها در
دنیا و آخرت است و
خداوند می‌داند و شما نمی‌دانید».
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) می‌فرمایند: «من اذاع الفاحشة کان کمبتدئها؛
کسی که کار زشتی را نشر می‌دهد، همانند کسی است که آن را در آغاز انجام داده است».
حضرت عبدالعظیم حسنی (رحمة‌الله‌علیه) از
امام جواد (علیه‌السلام) و او هم از پدرانش
روایت کرده که
حضرت علی (علیه‌السلام) فرمودند: روزی من و
فاطمه (سلام‌الله‌علیها) به خدمت
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) رسیدیم، در حالی که آن حضرت (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) بسیار
گریه می‌کردند. گفتم پدر و مادرم فدای تو باد‌ای رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)! چه چیز شما را به گریه انداخته است؟
حضرت فرمود: یا علی! شبی که به
آسمان برده شدم، عده‌ای از
زنان امت خود را در
عذاب شدید دیدم، پس شان آن‌ها را
انکار کردم و در این حال به خاطر شدت عذاب آن‌ها گریه می‌کنم.
زنی را دیدم که به موی سر آویزان شده بود و مغز سرش (از شدت عذاب) می‌جوشید: «همانا او موی خود را از مردان نامحرم نمی‌پوشاند».
و زنی را دیدم که از پاهایش در تنوری از
آتش آویزان شده بود: «و آن زنی بود که بدون اجازه شوهر از منزل خارج می‌شد».
و زنی را دیدم که
گوشت تن خود را می‌خورد و آتش از زیرش
شعله می‌کشید: «و او آن زنی بود که خود را برای دیگران
آرایش و
زینت می‌کرد. (نه برای شوهرش)».
و زنی را دیدم که گوشت بدنش از جلو و پشت به وسیله قیچی‌هایی از آتش بریده می‌شد: «و آن زنی بود که خود را در معرض دید مردان (نامحرم) درمی آورد». (این
حدیث معروف به
حدیث معراج است که تفصیل آن را می‌توانید در منابع زیر ملاحظه نمایید).
مطلب آخر این‌که در اهمیت حجاب و اثرات مخرب بی‌حجابی هزاران صفحه با استفاده از
آیات و
روایات و واقعیات جامعه می‌توان نوشت.
۱. مسئله حجاب، مرتضی مطهری، انتشارات صدرا.
۲. کتاب زنان، فصل‌نامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان.
۳. سعادت و شقاوت زنان، محمدصادق قبادی، مؤسسه انتشارات حضور، قم، ۱۳۸۱.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «وجوب حجاب»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱/۱۳.
