نظر معصومین درباره افراد ظالم و فحاش
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امامان معصوم، درباره افراد ظالم، فحاش، هتاک.
پرسش: نظر امامان معصوم (علیه‌السّلام) درباره افراد ظالم و فحاش و هتاک چیست، و چگونه باید با آنها رفتار کرد؟
پاسخ: در مرحله اول توصیه
اسلام به پاکی،
تقوا، سخن حق، نرمش و محبت است تا جایی که این گذشت‌ها منجر به اصلاح رفتاری آنها شود و آنان را شرمنده از رفتار غیر اخلاقی و غیر انسانی خود نماید در غیر این صورت، باید در برابر آنها از شدت عمل استفاده کرد.
اساساً سفارش نخست
دین اسلام و به تبع آن
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و امامان معصوم (علیه‌السّلام)
خوش رویی،
ملاطفت و مهربانی با مردم، حتی با مخالفان است. این مسئله از نگاه
قرآن کریم آن‌چنان مهم است و کاربرد دارد که قرآن خطاب به رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرماید: «فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُم...؛
به سبب رحمت خدا است که تو با آنها این‌چنین خوش‌خوی و مهربان هستی. اگر تندخو و سخت‌دل می‌بودی از گرد تو پراکنده می‌شدند. همچنین خداوند خطاب به
حضرت موسی و
هارون (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «اذْهَبا اِلی فِرْعَوْنَ اِنَّهُ طَغی• فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَیِّناً لَعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ اَوْ یَخْشی؛
به سوی
فرعون بروید که او طغیان کرده است. با او به نرمی سخن بگویید، شاید پند گیرد، یا بترسد.»
بنابر این، مشاهده می‌شود که توصیه و سفارش اسلام در برخورد با مخالفان نرمش و ملاطفت است، اگر چه چنین روشی دشوار است: «هرگز نیکی و بدی یکسان نیست. بدی را با نیکی دفع کن، ناگاه (خواهی دید) همان کس که میان تو و او دشمنی است، گویی دوستی گرم و صمیمی است! امّا جز کسانی که دارای
صبر و استقامت‌اند به این مقام نمی‌رسند، و جز کسانی که بهره عظیمی (از
ایمان و تقوا) دارند به آن نایل نمی‌گردند.»
قرآن کریم در این آیات می‌فرماید؛ در حالی‌که مخالفان حق سلاحی جز بدگویی،
تهمت و
افتراء، و انواع فشارها و ستم‌ها ندارند، باید سلاح شما پاکی، تقوا، سخن حق، نرمش و محبت باشد. آنچه را قرآن کریم در این آیات، و در آیات دیگر، به گونه‌ای دیگر بیان کرده، از مهم‌ترین و ظریف‌ترین و پربارترین روش‌های تبلیغ به ویژه در برابر دشمنان نادان و لجوج است؛ زیرا هر کس بدی کند انتظار مقابله به مثل را دارد، مخصوصاً افراد بد؛ چون خودشان از این طایفه‌اند، و گاه یک بدی را چند برابر پاسخ می‌گویند، هنگامی که ببینند که طرف مقابل نه تنها بدی را به بدی پاسخ نمی‌دهد، بلکه با خوبی و نیکی به مقابله برمی‌خیزد، این‌جا است که وجدانشان تحت فشار قرار می‌گیرد و بیدار می‌شود و از رفتار خود شرمنده می‌شوند، و برای طرف مقابل عظمت قائل می‌شوند. و کینه‌ها و عداوت‌ها به
محبت و صمیمیت تبدیل می‌شود. شایان توجه است که این یک قانون اکثری است، نه دائمی.
البته، روشن است که خوشرویی، خوش اخلاقی و گذشتن از حق خویش، در برابر افرادی که به
فحاشی و
ظلم می‌پردازند، حد و مرزی دارد. گذشت در مقابل افراد این چنینی تا آن‌جا شیوه درست و صحیح است که این گذشت‌ها منجر به اصلاح رفتاری آنها شود و آنان را شرمنده از رفتار غیر اخلاقی و غیر انسانی خود نماید.
در غیر این صورت، باید در برابر آنها از شدت عمل استفاده کرد؛ زیرا همیشه اقلیتی وجود دارند که از این روش سوء استفاده می‌کنند، و تا با آنها برخورد نشود، دست از اعمال زشت خود بر نمی‌دارند: «خدا بلند کردن صدا را به بدگویی دوست ندارد، مگر از آن‌کس که به او ستمی شده باشد، و خدا شنوا و دانا است.»
این موضوع در تمام مسائل زندگی جاری است.
امام صادق (علیه‌السّلام) در این باره می‌فرماید: «وَ قَالَ الصَّادِقُ (علیه‌السّلام) مَنْ قَضَی حَقَ مَنْ لَا یَقْضِی حَقَّهُ فَکَاَنَّمَا قَدْ عَبَدَهُ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ قَالَ (علیه‌السّلام) اخْدُمْ اَخَاکَ فَاِنِ اسْتَخْدَمَکَ فَلَا وَ لَا کَرَامَةَ قَالَ وَ قِیلَ اَعْرِفُ لِمَنْ لَا یَعْرِفُ لِی فَقَالَ وَ لَا کَرَامَةَ قَالَ وَ لَا کَرَامَتَیْنِ؛
هر کس حق کسی را بدهد که حقش را نمی‌دهد، گویا او را به جای خدا پرستیده است. آن‌حضرت فرمود: به برادرت خدمت کن و اگر تو را به خدمت گیرد، نه، احترامی ندارد، فرمود گفتند: حق کسی را بشناسم که حق مرا نمی‌شناسد؟ فرمود: خوبی ندارد...»
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «نظر امامان معصوم درباره افراد ظالم و فحاش و هتاک»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۶/۲.
