مقام انسانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: کرامت،
قدر،
منزلت.
پرسش: در روایات آمده که قدرشناس خود باشیم. این قدرشناسی معنایش چیست؟
پاسخ: با توجه به آنچه که در پرسش مطرح شده،باید پاسخ را در دو بخش (معنای قدر و شرح آن) ارائه می‌کنیم.
الف: با تحقیقی که پیرامون واژه «قدر»، می‌توان، معناهایی چون «حدّ»، «اندازه» و «
جاه» را
مترادف آن بدانیم. ب: و در پاس‌داشت و دانستن قدر و اندازه و این‌که انسان چگونه باید قدر خویش را بداند، باید گفت لازم است انسان شخصیت خود را پاس داشته و اقدام به کاری پایین‌تر و بالاتر از شئونات خود نکند، بلکه واقع نگری را در نظر داشته باشد.
با تحقیقی که پیرامون واژه «قدر» صورت گرفت، می‌توانیم با دلائل و شواهد ذیل، معناهایی چون «حدّ»، «اندازه» و «جاه» را مترادف آن بدانیم:
فراهیدی در معنای قدر می‌گوید: «القَدْرُ: مبلغ الشی‌ء»
قدر به معنای منزلگاه نهایی هر چیزی است.
شارحان
نهج البلاغه در شرح سخن
امام علی (علیه‌السّلام): «قدر الرّجل علی قدر همّته، و صدقه علی قدر مروئته، و شجاعته علی قدر انفته، و عفّته علی قدر غیرته»، می‌گویند: منظور از قدر، آن اعتبار و ارزشی است که شخص پیش
خدا یا مردم و یا پیش هر دو پیدا می‌کند. (قدر هر مردی به‌اندازه همت او است، راستی و درستیش به‌اندازه مردانگی او است، و دلیری هر کس برابر عزت منشی، و پارسائی‌اش به‌اندازه غیرت‌مندی است.)
شارح
اصول کافی در تعریف
کبر می‌گویند: فالکبر رفع الانسان نفسه فوق قدره بالاستطالة و التفوق علی الاقران. (کبر عبارت است از این‌که انسان خودش را با خودبزرگ بینی و برتری طلبی نسبت به هم ردیفانش، بالاتر از حدّ و‌اندازه‌اش قرار دهد.)
که در این‌جا منظور از قدر، حدّ و اندازه می‌باشد.
در پاس‌داشت و دانستن قدر و اندازه و این‌که انسان چگونه باید قدر خویش را بداند، باید گفت لازم است انسان شخصیت خود را پاس داشته و اقدام به کاری پایین‌تر و بالاتر از شئونات خود نکند، بلکه واقع نگری را در نظر داشته باشد.
در روایات آمده است:
«مَنْ وَقَفَ عِنْدَ قَدْرِهِ اَکْرَمَهُ النَّاس»؛
فردی که پا را از گلیم خود فراتر نگذاشته و به حدّ خود قانع باشد، مورد احترام دیگران قرار خواهد گرفت.
«مَنْ اَظْهَرَ فَقْرَهُ اَذَلَّ قَدْرَه»؛
هر کسی که
فقر خود را اظهار کند، قدر (
کرامت) خویش را ذلیل کرده است.
«مَنْ جَهِلَ قَدْرَهُ جَهِلَ کُلَّ قَدْر»؛
هر کس نسبت به شخصیت خود بی‌تفاوت باشد، شخصیت دیگران را نیز پاس نخواهد داشت.
امام صادق (علیه‌السّلام) به مفضّل فرمود: «وَ قَدِ ادَّعَتْ طَائِفَةٌ مِنَ النَّاسِ هَذِهِ الْاُمُورَ فَاَبْطَلَ دَعْوَاهُمْ مَا یَبِینُ مِنْ خَطَئِهِمْ فِیمَا یَقْضُونَ عَلَیْهِ وَ یَحْکُمُونَ بِهِ فِیمَا ادَّعَوْا عَلَیْهِ(عِلْمَهُ) فَانْظُرْ کَیْفَ اُعْطِیَ الْاِنْسَانُ عِلْمَ جَمِیعِ مَا یَحْتَاجُ اِلَیْهِ لِدِینِهِ وَ دُنْیَاهُ وَ حُجِبَ عَنْهُ مَا سِوَی ذَلِکَ لِیَعْرِفَ قَدْرَهُ وَ نَقْصَهُ». نیک بنگر که چگونه تمام دانش‌هایی که به سود
دین و دنیای او (انسان) است به وی داده شده است و از دیگر شناخت‌ها محروم گشته تا
نقص و
کمال خود را دریابد؛ زیرا این دو امر هر دو به سود او است.
روشن است که منظور از شناخت حدّ و‌اندازه، دانستن جایگاه واقعی انسان در نظام هستی است که باید آن‌را دریابد و مورد نظرش داشته باشد.
امام علی (علیه‌السّلام) در این باره فرمود: «وَ قَالَ (علیه‌السّلام): اَلَا حُرٌّ یَدَعُ هَذِهِ اللُّمَاظَةَ لِاَهْلِهَا اِنَّهُ لَیْسَ لِاَنْفُسِکُمْ ثَمَنٌ اِلَّا الْجَنَّةَ فَلَا تَبِیعُوهَا اِلَّا بِهَا»، برای وجود شما قیمتی جز
بهشت نیست، آن‌را جز به بهشت نفروشید.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «مقام انسانی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۴/۵.
