• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

لجبازی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کليدواژه: گناه، شرک، کفر، لجاجت، اصرار.


پرسش: آیا لجبازی، گناه است؟ لجاجت چه عواقبی را به همراه دارد؟ در صورت امکان شواهدی از قرآن و حدیث بیاورید.


پاسخ: یکی از صفات رذیله، لجاجت در برابر حق است که در قرآن و روایات از آن نهی شده است. در سوره نوح و جاثیه آمده است.



یکی از صفات رذیله، لجاجت در برابر حق است که در قرآن و روایات از آن نهی شده است. تعدادی از آیات قرآن، مشرکان را به سبب لجاجت در کفر و شرک خود، مذمت و توبیخ می‌کند:
«و من هر زمان آنها را دعوت کردم که (ایمان بیاورند و) تو آنها را بیامرزی، انگشتان خویش را در گوش‌هایشان قرار داده و لباس‌هایشان را بر خود پیچیدند، و در مخالفت اصرار ورزیدند و به شدت استکبار کردند».
[۱] نوح/سوره۷۱، آیه۷.    

«پیوسته آیات خدا را می‌شنود که بر او تلاوت می‌شود، اما از روی تکبر اصرار بر مخالفت دارد؛ گویی اصلا آن را هیچ نشنیده است؛ چنین کسی را به عذابی دردناک بشارت ده».
[۲] جاثیه/سوره۴۵، آیه۸.    


امام صادق (علیه‌السّلام) نیز در روایتی، شش خصلت را برمی‌شمرد که در مؤمنان وجود ندارد: «سخت گیری، کارشکنی، لجاجت، دروغ گویی، حسدورزی و ستم کاری».
[۳] شیخ صدوق، الخصال، ج۱، ص۳۲۵، محقق، غفاری، علی اکبر، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۲ش.    
[۴] ابن ادریس حلی، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج۳، ص۵۷۹، محقق، موسوی، حسن بن احمد، ابن مسیح، ابو الحسن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق.

در مقابل؛ آیاتی وجود دارد که عدم اصرار و لجاجت بر خطا و گناه را از صفات مؤمنان برشمرده است: «و آنها که چون ناروایی کردند یا به خویشتن ستم کردند، خدا را یاد کنند و از گناهان خویش آمرزش طلبند (و جز خدا کیست که گناهان را بیامرزد) و بر آنچه کرده‌اند، دانسته اصرار نورزند. پاداش آنها آمرزش پروردگارشان است با بهشت‌ها که در آن جوی‌ها روان است که جاودانه در آن باشند. و چه نیک است پاداش نیکوکاران».
[۵] آل عمران/سوره۳، آیه۱۳۵-۱۳۶.    


پیرامون مذمت لجاجت و اصرارهای نابجا، روایات بسیاری نیز وجود دارد که در ذیل به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

۳.۱ - روایت پیامبر

پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به حضرت علی (علیه‌السّلام) فرمود: «ای علی! از لجاجت بگریز که آغازش نادانی و پایانش ندامت است».
[۶] ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول، ص۱۴، محقق، غفاری، علی اکبر، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.    


۳.۲ - روایت امام علی

امام علی (علیه‌السّلام) نیز در موارد بسیاری لجاجت را مورد نکوهش قرار دادند:
«لجبازی، بلایی است که آدمی را ناگزیر به کشیدن بار گناهان سازد».
[۷] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۳۹۴، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.    

«لجوج، رأیی (درست) ندارد».
[۸] لیثی واسطی، علی، عیون الحکم و المواعظ، ص۴۱، محقق، حسنی بیرجندی، حسین، قم، دارالحدیث، چاپ اول، ۱۳۷۶ش.    

«ستیز، تدبیر را باطل کند».
[۹] شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، ص۵۰۱، محقق، صبحی صالح، قم، هجرت، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.

«اصرار، خصلت هالکان و تبهکاران است».
[۱۰] تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، ص۵۱، محقق، مصحح، رجائی، سید مهدی، قم، دارالکتاب الاسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق.    

«لجاجت، تدبیر را تباه می‌سازد».
[۱۱] تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، ص۵۸، محقق، مصحح، رجائی، سید مهدی، قم، دارالکتاب الاسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق.    

«دست آورد لجاجت، تباهی است».
[۱۲] تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، ص۳۲۶، محقق، مصحح، رجائی، سید مهدی، قم، دارالکتاب الاسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق.    


۳.۳ - روایت امام سجاد

امام سجاد (علیه‌السّلام) فرمود: «لجاجت، همواره همراه با جهالت است».
[۱۳] حلوانی، حسین بن محمد، نزهة الناظر و تنبیه الخاطر، ص۹۱، قم، مدرسة الامام المهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف)، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.    

در روایتی می‌خوانیم: حضرت موسی (علیه‌السّلام) زمانی که از حضرت خضر (علیه‌السّلام) جدا می‌شد، از او خواست تا نصیحتش کند. خضر به او گفت: «از لجاجت بپرهیز».
[۱۴] ابوبکر بیهقی، احمد بن حسین، شعب الایمان، ج۹، ص۶۵، محقق، عبدالعلی عبدالحمید حامد، اشراف، ندوی، مختار احمد، ریاض، هند، مکتبة الرشد، الدار السلفیة، چاپ اول، ۱۴۲۳ق.    
[۱۵] صدوق، الامالی، ص۳۲۳، بیروت، اعلمی، چاپ پنجم، ۱۴۰۰ق.    

در همین راستا باید گفت؛ پایداری و استواری در مسیر حق را نمی‌توان لجاجت دانست، اما اصرار و پافشاری در فهماندن مطلبی صحیح به دیگران گاه ممکن است دارای رگه‌هایی از هوای نفس شود که در روایات از آن تعبیر «مراء» شده و مورد نکوهش قرار گرفته است: «و ترک المراء و ان کان محقا».
[۱۶] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۳۰۰، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.    


۱. ↑ نوح/سوره۷۱، آیه۷.    
۲. ↑ جاثیه/سوره۴۵، آیه۸.    
۳. ↑ شیخ صدوق، الخصال، ج۱، ص۳۲۵، محقق، غفاری، علی اکبر، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۲ش.    
۴. ↑ ابن ادریس حلی، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج۳، ص۵۷۹، محقق، موسوی، حسن بن احمد، ابن مسیح، ابو الحسن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق.
۵. ↑ آل عمران/سوره۳، آیه۱۳۵-۱۳۶.    
۶. ↑ ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول، ص۱۴، محقق، غفاری، علی اکبر، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.    
۷. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۳۹۴، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.    
۸. ↑ لیثی واسطی، علی، عیون الحکم و المواعظ، ص۴۱، محقق، حسنی بیرجندی، حسین، قم، دارالحدیث، چاپ اول، ۱۳۷۶ش.    
۹. ↑ شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، ص۵۰۱، محقق، صبحی صالح، قم، هجرت، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.
۱۰. ↑ تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، ص۵۱، محقق، مصحح، رجائی، سید مهدی، قم، دارالکتاب الاسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق.    
۱۱. ↑ تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، ص۵۸، محقق، مصحح، رجائی، سید مهدی، قم، دارالکتاب الاسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق.    
۱۲. ↑ تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، ص۳۲۶، محقق، مصحح، رجائی، سید مهدی، قم، دارالکتاب الاسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق.    
۱۳. ↑ حلوانی، حسین بن محمد، نزهة الناظر و تنبیه الخاطر، ص۹۱، قم، مدرسة الامام المهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف)، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.    
۱۴. ↑ ابوبکر بیهقی، احمد بن حسین، شعب الایمان، ج۹، ص۶۵، محقق، عبدالعلی عبدالحمید حامد، اشراف، ندوی، مختار احمد، ریاض، هند، مکتبة الرشد، الدار السلفیة، چاپ اول، ۱۴۲۳ق.    
۱۵. ↑ صدوق، الامالی، ص۳۲۳، بیروت، اعلمی، چاپ پنجم، ۱۴۰۰ق.    
۱۶. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۳۰۰، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.    


پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «لجبازی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۴/۰۶/۲۰.    



جعبه ابزار