قاعده دفع افسد به فاسد در مسائل اخلاقی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه:قواعد فقهی، قواعد اخلاقی، قاعده دفع افسد، نگاه گناه، نگاه حرام.
پرسش :آیا
قاعده دفع افسد به فاسد شامل
مسائل اخلاقی هم می شود؟
گفته می شود به خاطر دفع "افسد به فاسد"
نگاه کردن به تصاویر مستهجن اشکال ندارد؛ برای این که انسان نفس خود را با این تصاویر ارضا کند و به سراغ گناهان بزرگ تر نرود، آیا این حرف صحیح است؟
قاعده "دفع افسد به فاسد"، شامل مواردی مانند آنچه در پرسش آمده نمی شود، بلکه این قاعده در اموری کاربرد دارد که برای انسان، به لحاظ محدودیت های زمانی و... در مقام انجام دو تکلیف شرعی تزاحم رخ می دهد؛ یعنی مکلف از بجای آوردن دو تکلیف عاجز می شود. در مسائل اخلاقی نیز " اهم و مهم" و یا "
دفع افسد به فاسد " مطرح است؛ مثلاً با این که
دروغ از بزرگ ترین گناهان است، ولی مواردی از آن استثنا شده است؛ مانند
دروغ برای اصلاح ذات البین ، در مقام
تقیّه ، برای
دفع شرّ ظالمان ، در تمام مواردی که جان و
ناموس انسان به خطر می افتد و برای نجات از خطر راهی جز توسل به دروغ نیست و.... لذا این قاعده به این معنا نیست که انسان جلوی
هوای نفسش را نگیرد و برای این که به گناه بزرگ تر مرتکب نشود، گناهان کوچک را انجام دهد! بلکه باید با همت و تلاش و با استعانت از خداوند به دنبال راه های ترک گناه بود.
هر چند در
فرهنگ اسلام گناهان دارای مراتب هستند، ولی باید توجه داشت که گناه هر چند کوچک باشد نسبت به مقام پروردگار متعال، بزرگ است.
امام باقر (علیه السلام) می فرماید:«به کوچکی گناه نگاه نکنید، به این بنگرید که در مقابل چه کسی جرأت گناه پیدا کرده اید».
از
قرآن کریم و روایات
اهل بیت (علیهم السلام) استفاده می شود که گناهان از حیث عقوبت اخروی و کیفر دنیوی دارای مراتب مختلفی هستند.
گناه و
معصیت به معنای نافرمانی و خروج از طاعت و انجام ندادن امر و فرمان است.
گناهان از نظر آثار دنیوی و اخروی و از نظر کیفر و عقوبت با هم تفاوت هایی دارند.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «قاعده دفع افسد به فاسد در مسائل اخلاقی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۷/۲۴.
