زراره
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: زراره، وثاقت، ائمه علیهم‌السلام.
پرسش: جایگاه و
شخصیت زراره پیش امامان چگونه بود؟
پاسخ: زراره از اصحاب ائمه ـ علیهم‌السلام ـ است که نزد ایشان شأن و مقامی بزرگ داشته است. وی جزو
اصحاب اجماع شمرده شده است که در وثاقت و راست‌گویی او بین اصحاب
ائمه علیهم‌السلام اجماع و اتفاق است. اگرچه روایاتی در مذمت او وارد شده است، ولی در جمع بین
روایات و نتیجه‌گیری نهایی، می‌توان به‌درستی به این نتیجه رسید که وی یکی از بزرگ‌ترین اصحاب ائمه ـ علیهم‌السلام ـ بوده است.
زرارة بن اعین شیبانی یکی از بزرگ‌ترین اصحاب
امام باقر علیه‌السلام و امام صادق ـ علیه‌السلام ـ است که از این دو امام
روایت نقل کرده است.
اصل خانوادگی
زراره به سرزمین "روم" می‌رسد و پدرش یکی از اهالی روم بود که به‌عنوان برده در بنی‌شیبان
زندگی می‌کرد و چون
قرآن را فرا گرفت، از جانب آنان آزاد شد.
به گفته شیخ طوسی، خاندان اعین جزو خانواده‌های معروف
شیعه بودند که روایات، کتاب‌ها و اصول زیادی از خود به‌جا گذاشتند.
نجاشی در اوصاف زراره چنین می‌نویسد: «شیخ و بزرگ اصحاب ائمه در زمان خودش بود، او قاری،
فقیه، متکلم و
شاعر و ادیب بزرگی بود که تمام صفات خوب در او جمع شده. زراره در آن‌چه می‌گوید و نقل می‌کند، صادق و راستگو است».
وی جزو اصحاب اجماع شمرده شده است که در وثاقت و راست‌گویی وی بین اصحاب ائمه ـ علیهم‌السلام ـ
اجماع و اتفاق است.
"کشی" در کتاب خود روایتی را از ابن قولویه و او به سندش از
امام کاظم علیه‌السلام نقل می‌کند که: "در
روز قیامت، ندا می‌رسد که اصحاب محمد بن عبدالله ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ که به عهدشان پایبند بوده و آن را نقض نکردند، کجایند؟ پس سلمان، مقداد و
ابوذر بلند می‌شوند، " سپس
امام علیه‌السلام تا اصحاب امام باقر و صادق ـ علیهماالسلام ـ نام می‌برند و می‌فرمایند:" ندا می‌رسد که اصحاب امام باقر ـ علیه‌السلام ـ و امام صادق ـ علیه‌السلام ـ که عهدشان را نقض نکردند کجایند: آن‌گاه عده‌ای بلند می‌شوند که زراره هم در میان آنها است".
اما در برخی روایات مطالبی درباره زراره نقل شده است که امام ـ علیه‌السلام ـ او را ذم کرده و از او
برائت و بی‌زاری جسته است.
ابوبصیر از امام صادق ـ علیه‌السلام ـ درباره آیه «
الذین آمنوا و لم یلبسوا إیمانهم بظلم»
می‌پرسد که حضرت می‌فرمایند: ای ابوبصیر! من و تو باید از این
ظلم به
خداوند پناه ببریم، مصداق این
آیه، زراره و ابوحنیفه و اصحابشان هستند.
این نظر
امام صادق علیه‌السلام درباره زراره بعدها توسط خود ایشان به‌شدت انکار شد و نشان داد، روایاتی که در ذم زراره از ایشان صادر شده، برای حفظ جان زراره بوده است.
عبدالله بن زراره از امام صادق ـ علیه‌السلام ـ چنین نقل می‌کند که حضرت به او فرمودند: «به پدرت (زراره)
سلام برسان و بگو همانا ایراداتی که من بر او می‌گیرم، در واقع برای دفاع از اوست؛ زیرا دشمنان ما به هر شخصی که ما از او تعریف و تمجید می‌کنیم، هجوم برده و او را اذیت می‌کنند و چه‌بسا او را به
قتل می‌رسانند. من او را ذم کردم تا به‌واسطه انتسابی که او با ما پیدا کرده است، توسط مردم و دشمنان
اهل بیت آزار نبیند. به خدا قسم که زراره بهترین اصحاب من و از بهترین اصحاب پدرم است».
با توجه به چنین روایاتی که در حل تعارض بین روایات مدح و روایات ذمی که در مورد زراره بیان شده است، همه علما و
فقها، شخصیت زراره را بزرگ دانسته و او را جزو برترین اصحاب ائمه ـ علیهم‌السلام ـ می‌دانند.
علامه حلی در جمع بین این دو دسته از روایات می‌گوید: با توجه به روایات ذم که "کشی" نقل کرده است (و در جمع بین آنها با روایات مدح) روایات این شخص پیش من مقبول است».
علامه محسن امین نیز نام عده زیادی از
علما را در
کتاب خود بیان می‌کند که با توجه به هر دو دسته از روایات، زراره را بزرگ دانسته و
شخصیت او را ستوده‌اند.
در پایان متذکر می‌شویم، اگرچه زراره جزو ثقات و بزرگان اصحاب
ائمه علیهم‌السلام است، ولی پذیرش یک
روایت به امور متعددی بستگی دارد؛ از جمله اگر یک
روایت بخواهد مورد قبول واقع شود، غیر از مسائل مربوط به متن و صدور روایت، باید تمام افراد موجود در سند از درجه وثاقت و اطمینان برخوردار باشند و به صرف وجود یکی از ثقات در سند، نمی‌توان به صحت آن روایت
حکم کرد، چه بسا شخص دروغ‌گو و کذابی روایتش را به شخصیت‌هایی همانند زراره نسبت دهد که قطعاً نمی‌توان با توجه به مورد
اعتماد بودن زراره به‌عنوان یک نفر از افرادی که در سند واقع شده است، آن روایت و روایات مشابه را پذیرفت.
پایگاه اسلام کوئست.
