تغییر جهان دلیل بر حدوث عالم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه:حدوث عالم، تغییر جهان.
پرسش:چگونه تغییر می تواند نشانه حادث بودن
دنیا باشد؟
پاسخ:
برهان حدوث یکی از
براهین خداشناسی است که یکی از مقدمات آن چنین است: "هر متغیری
حادث است". این مقدمه خیلی روشن و
بدیهی است.
آنچه در سؤال شما آمده است بخشی (مقدمه ای) از برهان حدوث (یکی از براهین خدا شناسی) است. برای روشن شدن پاسخ ابتدا به بیان برهان حدو ث می پردازیم.
این برهان در الهیات اسلامی ـ به ویژه نزد متکلمان ـ از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ تا آن جا که به عنوان طریق ویژه متکلمان نامیده شده است. برهان حدوث در کتب کلامی به گونه‌های مختلفی بیان شده است.
برهان حدوث از دو مقدمه زیر تشکیل شده است: الف: جهان حادث است. ب: هر چه حادث است به پدید آورنده نیاز دارد.
نتیجه: جهان به پدید آورنده نیاز دارد.
مقدمه دوم این
برهان، عقلی و بدیهی است و منکران وجود خدا نیز آن را قبول دارند، چرا که مقتضای اصل علیت است. و دلیل بر مقدمه نخست آن، این است که:
۱. جهان متغیر و متحول است. ۲. آنچه متغیر و متحول است، حادث است. پس جهان حادث است.
مقدمه دوم این استدلال(آنچه متغیر و متحول است، حادث است) که مورد سؤال شماست نیز بدیهی است و این بدیهی بودن از تأمل در حقیقت تغییر و حدوث به دست می‌آید، زیرا حدوث (حادث بودن) عبارت است از بوجود آمدن وجودی که مسبوق به عدم (نبوده و به وجود آمده) است و چیزی که متغیر و متحول است هیچ گاه ثبات و قرار ندارد و هر حالتی از آن مسبوق به عدم است، و چون این ویژگی عمومیت دارد حدوث نیز عمومی و فراگیر است. بنا بر این حادث بودن در ذات تغییر نهفته است؛ زبرا هر حالتی از تغییر یک حدوث است و حالتی است که نبوده و به وجود آمده است
مقدمه اول این استدلال از طریق
مشاهده حسی به دست می‌آید، زیرا هم مشاهده سطحی و هم کشفیات علمی بر حرکت و تغیر جهان طبیعت گواهی می‌دهند، چنان که برهان فلسفی نیز آن را تأیید می‌کند.
علامه طباطبائی در تقریر برهان حدوث چنین گفته است:
«هم مشاهده ابتدایی به ثبوت رسانده و هم با کنجکاوی علمی به دست می‌آید که اجزاء جهان با همدیگر ارتباط وجودی دارند و این ارتباط و به هم پیوستگی نه تنها در میان یک دسته ویژه‌ای از اجزاء جهان می‌باشد بلکه تا هر جا باریک بین شده و به بررسی بپردازیم رشته ارتباط را محکم‌تر می‌یابیم».
جهان در وجود خود متغیر و متحول می‌باشد یعنی پس از نیستی، هستی می‌پذیرد؛ زیرا در هر راهی به محاسبه حوادث جهان بپردازیم سرانجام به حرکت عمومی (حرکت وضعی و مکانی و یا
حرکت جوهری) خواهیم رسید، و حرکت، هستی است پس از نیستی و وجودی است آغشته به عدم و به مقتضای
قانون علت و معلول هر موجود حادثی، علت وجود می‌خواهد.
پایگاه اسلام کوئست
