ترتیب ذکر گوش چشم و قلب در قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: قرآن،
نعمت.
پرسش: بر اساس دانش جدید، قلب بسیار زودتر از گوش و چشم
جنین به وجود می‌آید، پس چرا در آیات قرآن، خلقت قلب بعد از گوش و چشم اعلام شده است؟!
پاسخ اجمالی: هر ترتیبی در قرآن کریم لزوماً معنایش آن نیست که ترتیب زمانی هم میان آنها وجود داشته باشد ممکن است که کلام با نگاه دیگری مرتب شده باشد.
سوره ملک نیز در صدد بیان این مطلب است که
خدا ابزارهای آموزش و کسب دانایی و
تفکر و
تعقل را به انسان عنایت کرده است؛ لذا نباید انتظار داشت که ترتیب این ابزارها متناسب با ترتیب زمان خلقت آنها باشد از سویی دیگر ممکن است ترتیب ذکر این ابزار از ضعیف به قوی باشد.
ابتدا باید گفت؛ هر ترتیبی که در قرآن کریم و نیز هر سخن دیگر وجود دارد، لزوماً معنایش آن نیست که ترتیب زمانی هم میان آنها وجود داشته باشد و ممکن است که کلام با نگاه دیگری مرتب شده باشد.
در همین راستا، خدای متعال برای یادآوری نعمت دانش به انسان‌ها چنین فرموده است: «پروردگار در حالی شما را از شکم مادرانتان بیرون آورد که هیچ چیز نمی‌دانستید؛ ولی برای شما گوش و چشم و قلب قرار داد، شاید شکرگزار او باشید». «وَ اللَّهُ اَخْرَجَکُمْ مِنْ بُطُونِ اُمَّهاتِکُمْ لا تَعْلَمُونَ شَیْئاً وَ جَعَلَ لَکُمُ السَّمْعَ وَ الْاَبْصارَ وَ الْاَفْئِدَةَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ»
آیه بالا و نیز آیه ۲۳ سوره ملک
در صدد بیان کیفیت خلقت جسم انسان نبوده بلکه به دنبال بیان این مطلب است که خدا ابزارهای آموزش و کسب دانایی و تفکر و تعقل را به انسان عنایت کرده است؛ از این‌رو نباید انتظار داشت که ترتیب این ابزارها متناسب با ترتیب زمان خلقت آنها ذکر شود، بلکه شاید این ترتیب ناظر به آن باشد که اولین حس فعال در نوزاد که از آن بهره می‌برد، قدرت شنیدن است که حتی در دوران جنینی و در شکم مادر، فعال است. پس از دنیا آمدن چشم نوزاد نیز فعال شده و قادر به دیدن است. در نهایت پس از رشد کافی، عقل و قدرت تفکر او نیز فعال شده و از این نعمت نیز بهره‌مند می‌شود.
از سویی دیگر می‌توان ترتیب ذکر این ابزار را از ضعیف به قوی دانست. با این‌که گوش، نقش بسیار مهمی در کسب دانش و مهارت انسان دارد، ولی درصد خطای آن از چشم بیشتر و توان آن کمتر است، و قلب که محل فکر و تجزیه و تحلیل داده‌ها است، از اهمیت بیشتری نسبت به هر دو حس دیگر برخوردار است؛ تا جایی که وجه تمایز انسان از حیوان شده است. بنابر این، ترتیب موجود، متناسب با موضوعی است که این
آیه در صدد بیان آن است.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «حکمت بیان ترتیب ذکر گوش چشم و قلب در قرآن» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۹/۳۰.
