اطاعت امام علی از رسول خدا در نوشتن صلح‌نامه حدیبیه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام علی (علیه‌السّلام)،
صلح حدیبیه.
پرسش: چرا حضرت علی در صلح حدیبیه از
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) اطاعت نکرد وقتی پیامبر دستور دادند در صلح‌نامه کلمه رسول الله را حذف کند ولی حضرت علی این کار را انجام نداد و زیر بار فرمان پیامبر نرفت؟
پاسخ: با دقت در اصل ماجرا روشن می شود که این‌گونه موارد را نمی‌توان تخلف از امر و دستور رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به‌شمار آورد؛ چراکه اولاً: در این گزارش‌ها ناراحتی علی (علیه‌السّلام) از فرمان رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) گزارش نشده است. ثانیاً: عرف این‌گونه موارد نافرمانی محسوب نمی‌کند.
بر اساس گزارش‌های معتبر تاریخی امام علی (علیه‌السّلام) در صلح حدیبیه از سوی رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مأمور نوشتن مفاد صلح‌نامه شد.
امام علی (علیه‌السّلام) نیز صلح‌نامه حدیبیه را با «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ» آغاز نمود؛ اما
سهیل بن عمرو که نماینده
قریش بود، گفت: من به این کلمات راضی نیستم و گفت به جای آن «باسمک اللّهمّ» و یا «به نام تو، بار پروردگارا» نوشته شود!
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نیز به علی (علیه‌السّلام) دستور داد: همان‌گونه که سهیل می‌گوید بنویس. علی (علیه‌السّلام) نیز به رسول خدا (علیه‌السّلام) گفت: اگر اطاعت و پیروی از شما نبود «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ» را پاک نمی‌کردم! سپس آن‌را پاک کرد.
امام (علیه‌السّلام) در ادامه صلح‌نامه نوشت: این صلح‌نامه‌ای است که محمد، پیامبر خدا و سهیل بن عمرو بر آن اتفاق کردند؛ ولی سهیل به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) گفت: اگر من گواهی می‌دادم که تو پیامبر خدایی دیگر با تو نمی‌جنگیدم. پذیرش این امر یعنی ما رسالت و پیامبری تو را پذیرفته‌ایم. سپس گفت «محمد رسول خدا» از مفاد صلح‌نامه پاک شود و به جای آن «محمد بن عبدالله» نوشته شود. علی (علیه‌السّلام) از این سخن سهیل به خشم آمد و فرمود: به خدا سوگند هر چند تو از این نام خوشت نیاید، اما ایشان به راستی پیامبر خدا است. سپس پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) خطاب به علی (علیه‌السّلام) فرمود: همان چیزی را که وی می‌خواهد، بنویس.
اما علی (علیه‌السّلام) گفت: ای رسول خدا! دست من به سوی پاک کردن نام تو از
نبوت نمی‌رود (و در این مورد به من یاری نمی‌دهد). رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از علی (علیه‌السّلام) خواست تا دست ایشان را بر روی آن کلمه بگذارد تا آن‌را پاک نماید. امام (علیه‌السّلام) دست پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را روی نامه گذاشت و آن‌حضرت کلمه رسول اللَّه را از صلح‌نامه پاک نمود.
این‌گونه موارد را نمی‌توان تخلف از امر و دستور رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به‌شمار آورد؛ چراکه اولاً: در این گزارش‌ها ناراحتی علی (علیه‌السّلام) از فرمان رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) گزارش نشده است؛ بلکه امام (علیه‌السّلام) گفت: اگر اطاعت امر شما نبود، «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ» را پاک نمی‌کردم. ثانیاً: در نمونه‌ای مشابه، اگر پدری به فرزندش که در حال حمل بار سنگینی است، بگوید که بار را به من بده تا ببرم و او درخواست پدر را نپذیرد، عرفاً گفته نمی‌شود که این فرزند از پدرش نافرمانی کرده است، بلکه ارزیابی مردم این است که او احترام پدرش را نگه‌داشته است. همان‌گونه که در
مشورت دادن، اگر مشورت‌دهنده نظری بر خلاف مشورت‌گیرنده داشته باشد، تخلف از امر وی شمرده نمی‌شود.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «اطاعت امام علی از رسول خدا در نوشتن صلح‌نامه حدیبیه»، تاریخ بازیابی۱۴۰۱/۵/۶.
