اختیارات رئیس جمهور
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: رئیس‌جمهور، اختیارات.
پرسش: اصل ۱۱۳ قانون اساسی اختیاراتی برای رئیس‌جمهوری قرار داده است، ابزار اعمال این اختیارات چیست؟
پاسخ: با مراجعه به فصل نهم
قانون اساسی و مطالعه اصول ۱۱۳ تا اصل ۱۴۱ می‌توان به اختیارات و ابزارهای اجرایی رئیس‌جمهور و دولت پی برد؛ مانند: ۱. داشتن معاون؛ ۲. عزل وزرا؛ ۳. رسیدگی به امور برنامه و بودجه؛ ۴. امضای عهدنامه‌ها و مقاوله‌نامه‌ها؛ ۵. تأیید مصوبات کمیسیون؛ ۶. ریاست شورای عالی امنیت ملی، ریاست شورای انقلاب فرهنگی و مسئولیت اجرای بازنگری قانون اساسی.
اگرچه در اصل ۱۱۳ قانون اساسی، مسئولیت اجرای قانون اساسی و ریاست
قوه مجریه به طور کلی بر عهده ریاست جمهور قرار داده شده است، ولی ابزارهای اجرایی و اختیارات رئیس‌جمهور در اصول بعدی قانون اساسی به‌خوبی مشخص شده است و با مراجعه به فصل نهم قانون اساسی و
مطالعه اصول ۱۱۳ تا ۱۴۱ می‌توان به اختیارات و ابزار اجرایی رئیس‌جمهور و قوه مجریه پی برد.
به عنوان نمونه، طبق اصل ۱۲۵ امضای عهدنامه‌ها، مقاوله‌نامه‌ها، موافقت‌نامه‌ها و قرار‌دادهای دولت ایران با سایر دولت‌ها و هم‌چنین امضای پیمان‌های مربوط به اتحادیه‌های بین‌المللی پس از تصویب
مجلس شورای اسلامی با رئیس‌جمهور یا نماینده قانونی اوست.
نیز طبق اصل ۱۲۶ «رئیس‌جمهور مسئولیت امور برنامه و بودجه و امور اداری و استخدامی کشور را مستقیماً بر عهده دارد و می‌تواند اداره آنها را به عهده دیگری بگذارد».
هم‌چنین بر‌اساس اصل ۱۲۸، انتخاب سفیران و امضای استوارنامه آنها بر عهده رئیس‌جمهور است. بر‌اساس اصل ۱۲۸، تأیید مصوبات کمیسیون‌های دولت و هیئت دولت بر عهده رئیس‌جمهور است. هم‌چنین ریاست
شورای عالی امنیت ملی و
شورای انقلاب فرهنگی و مسئولیت اجرای بازنگری قانون اساسی بر عهده رئیس‌جمهور است.
بنابراین همین‌طور که ملاحظه می‌کنید، قانون اساسی علاوه بر این‌که مسئولیت اجرای قانون اساسی و ریاست قوه مجریه را بر عهده ریاست جمهور قرار داده است، ابزارهای اجرایی لازم را نیز در نظر گرفته است.
علاوه بر قانون اساسی، در قانون تعیین حدود اختیارات و مسئولیت‌های ریاست جمهوری مصوب مجلس شورای اسلامی نیز، حدود اختیارات و ابزارهای اجرایی به صورت جزئی‌تری معین شده است که در حقیقت مکمل قانون اساسی است. در فصل دوم (مواد ۱۳ تا ۱۶) قانون تعیین حدود اختیارات و مسئولیت‌های ریاست جمهوری چنین آمده است:
رئیس‌جمهور از طریق
نظارت، کسب اطلاع، بازرسی، پیگیری، بررسی و اقدامات لازم، متولی اجرای قانون اساسی است و در صورت مشاهده تخلف از قانون اساسی در دستگاه‌ها، قانون‌گذار
حق هشدار و اخطار به قوای سه‌گانه را برای رئیس‌جمهور قائل شده است. این‌گونه اخطارها هر چند که اثر حقوقی چندانی را به دنبال ندارد، اما واجد ارزش سیاسی و تبلیغاتی می‌باشد و زمینه را برای احترام به قانون اساسی فراهم می‌سازد».
با مراجعه به فصل نهم قانون اساسی و مطالعه اصول ۱۱۳ تا اصل ۱۴۱ می‌توان به اختیارات و ابزارهای اجرایی رئیس‌جمهور و دولت پی برد؛ مواردی مانند:
رئیس‌جمهور می‌تواند برای انجام دادن وظایف قانونی خود معاونانی داشته باشد (اصل ۱۲۴).
رئیس‌جمهور در عزل وزرا،
اختیار کامل دارد (اصل ۳۶).
مسئولیت امور برنامه و بودجه و امور اداری و استخدامی و تقدیم بودجه به مجلس با رئیس‌جمهور است (اصل ۱۲۴).
اختیار امضای عهدنامه‌ها، مقاوله‌نامه‌ها ... به عهده اوست (اصل ۱۲۵).
تأیید مصوبات کمیسیون‌های دولت به عهده رئیس‌جمهور است (اصل ۱۳۶).
علاوه بر این موارد، ریاست شورای عالی امنیت ملی، ریاست شورای انقلاب فرهنگی، مسئولیت اجرای بازنگری قانون اساسی را بر عهده دارد و نیز
سازمان انرژی اتمی و
تربیت بدنی زیر نظر ریاست جمهوری است.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «اختیارات رئیس جمهور»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۳/۱۸.
