اثبات نزول قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نزول قرآن، سخنان
معصومان علیهم‌السلام،
قرآن ،
اعجاز قرآن.
پرسش: به چه روش‌هایی می‌توان
نزول قرآن را از سوی خداوند اثبات نمود؟
پاسخ: در اثبات نزول قرآن از سوی خداوند چند روش قابل تصور است که در ذیل به فهرست اجمالی آن شیوه‌ها اشاره می‌شود.
در این روش، از سخنان معصومان ـ علیهم‌السلام ـ استفاده می‌شود؛ یعنی روایاتی قطعی از شخص
رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، یا یکی از امامان
معصوم ـ علیهم‌السلام ـ وجود دارد که فرموده‌اند: قرآن از طرف خداوند است. این سخن اگرچه با توجه به معجزات آن بزرگواران و با عنایت به معجزات دیگر رسول گرامی
اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ که مقام الاهی آنها را ثابت می‌کند و با در نظر گرفتن معصوم بودن آنان از هرگونه خطای عمدی یا سهوی (چه در کردار و چه در گفتار) ـ که خود ادله‌ای متقن دارد و در جای خود بحث خواهد شد ـ سخنی مقبول و قابل اثبات است، ولی این شیوه روش اصولی و اساسی و راهی آسان و به دور از پیچ و خم تأملات فراوان نیست.
زیرا اولاً: خود
پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ برای اثبات نبوت خویش، قرآن را به‌عنوان
معجزه معرفی کرده است. ثانیاً: هیچ‌کدام از معجزات دیگر ایشان و نیز معجزات
امامان معصوم ـ علیه‌السلام ـ جز قرآن باقی نمانده است؛ گرچه به تواتر قطعی و ادله متقن و غیر قابل تردید، به اثبات رسیده باشد. افزون بر این، چنین استدلالی نقلی است و با آنچه در این‌جا مورد نظر است و معیار اصلی کلامی بودن این‌گونه مسائل به‌حساب می‌آید، سازگاری ندارد. معیار
مسائل کلامی عقلی بودن آنهاست.
بنابراین، در استفاده از این شیوه برای اثبات وحیانی بودن قرآن، باید دقت نظر بیشتری مبذول داشت و در حل اشکالاتی که به این روش می‌شود، دقت نمود.
در این شیوه برای اثبات
وحیانی بودن قرآن ، از خود قرآن استفاده می‌شود. خداوند بارها
قرآن را از جانب خود معرفی کرده و فرموده است:"
انا نحن نزلنا الذکر و انا له لحافظون "،
و "
و انزل الفرقان "
و "
نزل الکتاب "
و "
لو انزلنا هذا القرآن... ".
با توجه به این آیات قرآن تصریح دارد که از ناحیه خدا نازل گشته است.
در نگاه ابتدایی این دلیل با همین تقریری که ارائه شد، یک دلیل دوری است؛ زیرا هنوز وحیانی بودن قرآن و
حجیت آن ثابت نگشته، تا بتوانیم به آن تمسک جوییم و آن را مقدمه استدلال قرار دهیم؛ اما در یک نگاه دقیق‌تر می‌توان به خود آیات قرآن برای اثبات وحیانی بودن آن تمسک جست.
شایان ذکر است که آیات
تحدی ؛ مانند:"
و ان کنتم فی ریب مما نزلنا علی عبدنا فأتوا بسورة من مثله "،
یا آیات دیگری نظیر:"
لو کان من عند غیر الله لوجدوا فیه اختلافاً کثیرا "ً،
ناظر به نزول قرآن از ناحیه خدا و سند قطعی بر این مطلب است؛ لکن چون این‌گونه آیات در واقع به
اعجاز قرآن نظر دارد، دلیلی نقلی و قرآنی محسوب نمی‌شود؛ بلکه دلیلی عقلی و بیرونی است که در خود قرآن نیز از آن استفاده شده است. در حقیقت همان روش سوم را پیش پای اندیشمندان گذارده و استدلالی کاملاً عقلی را برای
هدایت عقول فرا روی حقیقت‌جویان قرار داده است.
این روش اثبات مطلب از طریق اثبات اعجاز قرآن است. در این شیوه که معمول‌ترین روش‌هاست، ویژگی‌هایی که در خود
قرآن است و کاشف از الاهی بودن آن است، بررسی می‌شود.
هادوی تهرانی، مهدی، مبانی کلامی اجتهاد، مؤسسه فرهنگی خانه خرد، قم، چاپ اول، ۱۳۷۷.
پایگاه اسلام کوئیست.
