امامت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امامت،
نبوت ،
امام ،
ولایت باطنی، هدایت مردم،
حضرت ابراهیم علیهالسلام، مُلک، حضرت
یوسف علیهالسلام، حکومت.
پرسش: مقصود از امامت در آیۀ «
إِنِّی جَاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِمَاماً قَالَ وَ مِن ذُرِّیَّتِی »، و منظور از «
وَ آتَیْنَاهُم مُّلْکاً عَظِیماً »، چیست؟ و آیا به انبیای دیگر مانند حضرت یوسف ـ علیهالسلام ـ مقام امامت داده شده است؟
پاسخ: امامت در آیۀ شریفۀ «
إِنِّی جَاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِمَاماً »، چیزی فراتر از نبوت است، نه خود نبوت؛ چراکه مقام جدید باید حایز امتیازی باشد که در مقامات قبلی شخص وجود نداشته و نیز هر
موهبت الاهی حقیقتی را دربردارد و تنها مفاهیم لفظی نیست و امامت در حقیقت یک نحوه
ولایت باطنی است که امام در اعمال و رفتار مردم دارد و مقام
امامت ، تحقق بخشیدن به اهداف مذهب و هدایت مردم به معنای رساندن به مقصد و راه
حق است.
«مُلْکاً عَظیماً»؛ معنایی عام داشته و شامل
مُلک مادی و نیز مُلک معنوی ـ یعنی نبوت و ولایت حقیقی بر
هدایت خلق و ارشاد ـ میشود؛ و مقصود از «مُلک» در حق
انبیا یی مانند
حضرت یوسف علیهالسلام،
حکومت و زمامداری است.
در قرآن کریم میخوانیم: «(بهخاطر آورید) هنگامی که خداوند، ابراهیم را با وسایل گوناگونی آزمود و او بهخوبی از عهده این
آزمایش ها برآمد، خداوند به او فرمود: من تو را امام و پیشوای مردم قرار دادم! ابراهیم عرض کرد: از دودمان من (نیز امامانی قرار بده!)».
این آیه شریفه، در اواخر عمر مبارک حضرت ابراهیم ـ علیهالسلام ـ بر ایشان نازل شده است؛ یعنی در وقتی که ایشان قطعاً
پیامبر و
پیشوا بود. پس باید
امامت چیزی فراتر از نبوت باشد نه خود نبوت؛ چراکه
مقام جدید باید حایز امتیازی باشد که در مقامات قبلی شخص وجود نداشته و نیز هر موهبت الاهی حقیقتی را دربردارد و صرف مفاهیم لفظی نیست.
پس امام،
یعنی هدایتکنندهای که با در اختیار داشتن امری ملکوتی، مردم را هدایت میکند و امامت در حقیقت یک نحوه ولایت باطنی است که
امام در اعمال و رفتار مردم دارد و هدایتش مثل هدایت پیامبران و رسولان و
مؤمنان ، تنها راهنمایی از طریق
نصیحت و موعظۀ حسنه و نشان دادن راه نیست.
مقام امامت، مقام تحقق بخشیدن به اهداف
مذهب و هدایت مردم به معنای رساندن به مقصد
و راه حق است.
اما برخی از متکلمان
اهل سنت در تعریف امامت گفتهاند:
«امامت، عبارت است از ریاست عامه بر امور
دین و
دنیا ».
با توجه به وصف «عظیم»، در آیۀ شریفۀ «
فَقَدْ آتَیْنا آلَ إِبْراهیمَ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ آتَیْناهُمْ مُلْکاً عَظیماً »؛
«ملک»، معنایی عام داشته و شامل مُلک مادی و نیز مُلک معنوی ـ یعنی نبوت و
ولایت حقیقی بر
هدایت خلق و ارشاد ـ میشود؛ زیرا خداوند متعال مُلک دنیوی را عظیم نمیشمرد؛ مگر زمانی که این ملک دنیوی صاحبش را به فضیلتی معنوی و منقبتی دینی بکشاند.
و مقصود از «مُلک» در حق انبیایی مانند
حضرت یوسف علیهالسلام،
حکومت و زمامداری است، نه مقام امامت؛ مانند آیۀ شریفۀ «پروردگارا! بخشی از حکومت به من بخشیدی و مرا از علم تعبیر خوابها آگاه ساختی! ای آفرینندۀ آسمانها و
زمین ! تو ولی و سرپرست من در دنیا و آخرت هستی؛ مرا
مسلمان بمیران و به
صالحان ملحق فرما!»
که منظور، بخشی از حکومت
دنیا یا بخشی از
حکومت و
سلطنت مصر برای حضرت یوسف ـ علیهالسلام ـ است.
بدیهی است، سلطنت و فرمانروایی
پیامبران غیر از سلطنت افراد عادی است که براساس
ظلم و
ستم است؛ بلکه سلطنت و فرمانروایی
انبیا و رسولان براساس شایستگی و
لیاقت آنهاست.
پایگاه اسلام کوئیست.
