گزافه گویی در اسلام
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: بیهوده،
اغراق،
حدس، گزاف، جزاف، گزافه‌گویی،
خراصون.
پرسش: گزافه گویی در
اسلام به چه معنا است؟
پاسخ: گزاف در سخن که به معنای سخن گفتن بدون علم و با گمان و حدس است، در آیه‌ای از
قرآن افرادی که این روش را در پیش گرفته‌اند، با ملقب شدن به «
خراص» نکوهش شده‌اند.
اصل واژه «گزاف»، به معنای انجام کاری یا گفتن سخنی از روی تخمین و گمان است. مُعَرّب این کلمه فارسی، واژه «جزاف» است که در
زبان عربی به همین معنا به کار می‌رود. حرف اول این کلمه هم در عربی و هم در فارسی، هم با فتحه و هم ضمه و هم کسره خوانده می‌شود.
این واژه به معناهای
مبالغه و
اغراق و نیز بیهوده و عبث
به کار می‌رود. معنای آن در‌عربی نیز با توجه به مورد کاربرد متفاوت است. درباره باب سخن گفتن، به معنای بدون تامل و ناسنجیده سخن گفتن، و در باب معامله، به معنای استفاده از تخمین و حدس به جای وزن کردن به کار می‌رود.
گزاف در سخن که به معنای سخن گفتن بدون علم و با گمان و حدس است، در آیه‌ای از قرآن افرادی که این روش را در پیش گرفته‌اند، با ملقب شدن به «خراص» نکوهش شده‌اند.
این افراد با سخنان بی‌پایه و دور از منطق، درباره
قیامت،
قضاوت می‌کنند.
افراد دیگری نیز همچون کسانی که برای خداوند
شریک قائل شده‌اند.
نیز اشخاصی که قائل به
جبر بوده و مشرک بودن خود و اجداد خود گناهانشان را به
خدا نسبت می‌دهند و خود را آنها
تبرئه می‌کنند، به گزافه گویی توصیف شده‌اند.
برخی از روایات، به گزاف در‌باب معامله اشاره کرده و آن را مذمت کرده است. نقل شده است که عده‌ای از مردم نزد
پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) شکایت کردند، از این‌که غذاهایشان به سرعت تمام می‌شود. حضرت پرسید: آیا برای فروش مواد غذایی از پیمانه استفاده می‌کنید یا بدون‌اندازه‌گیری
معامله می‌کنید؟ آنها گفتند: بدون اندازه‌گیری و از روی جزاف این کار را انجام می‌دهیم. پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: به جای این کار،
وزن کنید که موجب زیاد شدن
برکت می‌شود.
طبق این روایت، گزافه در‌عمل نیز مورد تقبیح و
نهی قرار گرفته و عاملی برای کاسته شدن برکت معرفی شده است.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «گزافه گویی در اسلام»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۳/۵.
